روز مازندران؛ انتخابی برای تقویم یا تلنگری برای فرهنگ ؟

به گزارش خبرنگار ایرنا، در همه این سال ها اگر چه وعده ثبت این روز در تقویم ملی کشور میسر نشد، ولی برنامه هایی هم که هر ساله برگزار می شود بویژه در داخل استان گویی بر مدار تکرار می چرخد و به نوعی دچار کلیشه ناشی از جدی نگرفتن این روز شده است.
اجرای عروسی سنتی مازندرانی با عروس و داماد و کاروانی که عروس را همراهی می کند، رقص چوب و در نهایت هم توزیع آش، همه برنامه های روز مازندران بود که در این سال ها برگزار شد.
اگر چه ادعا بر این بود که روز مازندران به صورت رسمی به هفته تبدیل و در همه شهرهای استان برنامه هایی به شکل مردمی برگزار شود، اما در نهایت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی متولی کار بود و انجمن های فرهنگی با این که در اجرای برنامه ها سهیم بودند ، اما نتوانستند نقش و جایگاه مردمی بودن این مراسم را تثبیت کنند.
نکته جالب تر این که روز مازندران در خارج از استان و توسط مازندرانی های مقیم تهران جدی تر گرفته شده و انجمن های فرهنگی مازندرانی های مقیم تهران، به شکل کاملا مردمی جشن های مختلف مرتبط با فرهنگ مازندران را در چند سال گذشته برگزار کردند که از اقبال عمومی هم برخوردار بوده است.
کارشناسان فرهنگی دو علت را برای تکراری شدن برنامه های روز مازندران و کم علاقگی مردم برای شرکت در آن دخیل می دانند؛ یکی تک وجهی دیدن انتخاب روز مناسب و دیگر دولتی شدن برنامه ریزی آن.
به اعتقاد این کارشناسان روزی که به نام مازندران انتخاب شد بدون مشورت با اهالی فرهنگ بوده و بیشتر مبتنی بر پیشنهاد فردی و احتمالا هرگونه بحث و بررسی بوده و در نتیجه با گذشت یک دهه نتوانسته مورد استقبال مردم بویژه جوانان قرار بگیرد.
مدیر انجمن فرهنگی ' سادوا ' در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: حدود یک دهه پیش در باره انتخاب روز مازندران کم لطفی به خرج دادند و در حالی که 13 آبان روز تیر انداختن آرش و همزمانیش با جشن
' تیرما سیزده ' مازندرنی را می‌توانستند به عنوان روز مناسب تر انتخاب کنند، اما 14 آبان انتخاب شد که انتخابی بر پایه نگرش‌های فرهنگی نبود.
عین الله آزموده افزود: واقعیت این است که می توانستند از همان ابتدا حتی هفته مازندران را پیشنهاد بدهند که تقریبا هر دو مناسبت و همچنین زادروز نیما یوشیج را در بر می گرفت و مورد استقبال اقشار مختلف از شرق تا غرب مازندران و همچنین سنین مختلف قرار می گرفت.
وی با اظهار این که بسیاری از انجمن های فرهنگی و فرهنگ ‌دوستان تک وجهی دیدن انتخاب 14 آبان به عنوان روز مازندران را دلیل علاقه نداشتن زیاد برای داخل شدن در برنامه ریزی های این روز می دانند، افزود: به نظر می رسد در وجه تاریخی انتخاب روز مازندران هم این موضوع درست مورد تجزیه و تحلیل قرار نگرفت و صرف عنوان ' تشکیل نخستین حکومت علویان ' چنین نیازی را برای پیشنهاد دهندگان منتفی کرد.
این کارشناس فرهنگی توضیح داد: می دانیم که در اسناد مختلف تاریخی ذکر شده علویان جز در 2 دهه نخست حکومت خود، سابقه چندان خوبی نداشتند و انتساب این حکومت به ولایت حضرت علی (ع) و تشیع، کار اشتباهی است و هیچ ربطی به حکومت یا منش والای حضرت علی (ع) ندارند.
وی با بیان اینکه کسانی که این روز را انتخاب کردند باید پاسخ دهند حکومت یا سلسله علویان چه جایگاهی در حکومت مرکزی ایران آن روزگار داشته، گفت: شورای فرهنگ عمومی اگر نسبت به این موضوع دقت بیشتری به خرج می‌داد، این مناسبت را انتخاب نمی کرد.
این فعال فرهنگی با اشاره به این که در آداب و رسوم مازندران، آیین هایی وجود دارد که می توانست به عنوان روز مازندران انتخاب شود نه اینکه هر ساله با راه انداختن یک کارناوال تکراری، روز مازندران برگزار شود، افزود: نشان دادن مراسم عروسی سنتی و ساز و دهل و در نهایت توزیع آش، همه فرهنگ مازندران نیست.
آزموده گفت: فرهنگ مازندران دارای پیشینه غنی است و برای جوان امروزی باید راهکار پیش بینی کنیم و جوانان ما به واسطه تکنولوژی سرعت وسیع رسانه‌ها و ارتباطات، تحت تاثیر فرهنگ وارداتی شرق و غرب هستند و در برگزاری برنامه های فرهنگی باید نیاز این قشر بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
مدیر انجمن فرهنگی سادوا با تاکید بر این نکته که در برگزاری روز مازندران باید داشته های فرهنگی و هنری مازندران به زیباترین شکل به مخاطب ارائه شود، افزود: باید نسبت به زبان مازندرانی که در حال نابودی است حساسیت داشته باشیم و برگزاری روز مازندران باید این ظرفیت را ایجاد کند تا ما در باره چیزهایی اعم از زبان، فولکلور، ضرب‌ المثل‌ ها، آیین‌ های کهن، موسیقی و موارد این‌ چنینی که از دست دادیم، دوباره فکر کنیم.
این کارشناس فرهنگی همچنین وابستگی به بودجه دولتی را یکی دیگر از ضعف های برنامه های روز مازندران برشمرد و توضیح داد: اگر چه برنامه های روز مازندران به شکل مردمی برگزار می شود، ولی این برنامه ها وابسته به بودجه دولتی است و چون دولت هزینه برگزاری آن را تامین می کند، یک موضوع کاملا وارد حوزه سیاست می شود و از این به بعد هم حتی سلیقه های سیاسی افراد می تواند بر برنامه ها اثرگذاری کند.
وی بر ضرورت سوق یافتن جایگاه روز مازندران به سمت مردمی شدن تاکید کرد و گفت: اگر این روز به شکل دولتی برگزار شود، پایانش رفع تکلیف اداری و افت شدید کیفیت برنامه‌ هاست .
آزموده با بیان این که روز مازندران تا اینجا نه در تقویم عمومی وارد شده و نه مورد اقبال مردم قرار گرفته ، پیشنهاد کرد تا با تعیین هفته مازندران در محدود 13 تا 21 آبان ، تلاش شود تا بعد مردمی بودن برگزاری برنامه های این مناسبت و همچنین اثرگذاری آن بویژه بر قشر جوان افزایش یابد.
وی با بیان اینکه حتی برای مردم مازندران هم مشکل است که برای یک فرد غیر بومی توضیح دهند چرا 14 آبان به عنوان روز مازندران انتخاب شده، افزود: انتخاب هفته مازندران می تواند پیوندهای فرهنگی گسترده تری نسبت به یک روز در مازندران ایجاد کند.
** وعده اجرای برنامه های چند وجهی 
در همین حال، دبیر اجرایی هفته فرهنگی مازندران از چندوجهی شدن و گسترش اهداف برنامه‌ های هفته فرهنگی مازندران خبر داد و گفت که امسال ویژه‌ برنامه‌ های مختلفی برای گرامیداشت هفته مازندران در نظر گرفته شده است که در سراسر استان برگزار می ‌شود و مراسم اختتامیه آن روز 21 آبان، همزمان با زادروز «نیما یوشیج» در تالار ایوان شمس تهران واقع در ابتدای بزرگراه کردستان برگزار خواهد شد.
خسرو علیزاده در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اعلام این که برنامه های هفته مازندران از امروز در سراسر استان آغاز شده است، افزود: توجه به فرهنگ بومی و مسائل روز مازندران از اهداف اصلی برگزاری این برنامه ‌هاست.
وی گفت: در سال‌ های ابتدایی پس از تصویب روز ملی مازندران، یک یا دو روز برای برگزاری برنامه‌ها در نظر گرفته می‌ شد که یک روز به مناسبت بیعت مازندرانی‌ ها با دین اسلام و روز دیگر به بهانه روز آرش بود، اما در سه سال اخیر، زمان اجرای این برنامه‌ ها به یک هفته افزایش پیدا کرده است که در طول این یک هفته برنامه‌ های فرهنگی، اجتماعی و توسعه ‌ای گوناگونی در مازندران و تهران برگزار می‌ شود.
علیزاده افزود: عمده برنامه‌ ها ساختاری فرهنگی و مرتبط با فرهنگ بومی مازندران دارند که نشاط افزا هستند، اما در چند سال اخیر با توجه به تقارن هفته فرهنگی مازندران با ماه‌ های محرم و صفر و ایام سوگواری سیدالشهدا(ع)، عمده برنامه ‌ها در قالب سخنرانی و نشست‌ های مرتبط با توسعه استان دنبال می‌ شود و در حوزه فرهنگ بومی نیز آیین ‌های بومی عزاداری مانند کرب‌زنی و رسوم دیگر در روستاها و شهرهای مازندران مورد توجه قرار می ‌گیرد.
دبیر اجرایی هفته فرهنگی مازندران با اشاره به بازخورد مناسب برگزاری این برنامه‌ ها در سال‌ های اخیر، گفت: خوشبختانه در این چند سال استقبال زیادی از این برنامه ‌ها شد و مردم در روستاها و شهرها و همچنین برخی نهادهای دولتی هم طی این چند سال وارد میدان شدند و همکاری مناسبی دارند.
علیزاده مهم‌ ترین اهداف این برنامه ها را معرفی و انتقال رسوم و آیین‌ های بومی به نسل جدید برشمرد و افزود: وقتی نگاهی به استان‌ های دیگر می‌ اندازیم می ‌بینیم که بعضی استان ها در این قبیل فعالیت‌ ها بسیار جلوتر از مازندران هستند و لازم است که وقت و انرژی بیشتری بگذاریم چون اقداماتی که ما امروز انجام می ‌دهیم را برخی استان ‌ها نزدیک به دو دهه پیش آغاز کردند.
این فعال فرهنگی و اجتماعی استقبال تشکل‌ های مردم‌نهاد در حوزه‌ های مختلف برای فعالیت در این برنامه‌ ها را نشانه چندوجهی شدن اهداف روز ملی و هفته فرهنگی مازندران عنوان کرد و گفت: زمانی بود که برنامه‌ های مرتبط با این رویداد صرفا به برگزاری چند جشن و اجرای موسیقی و برپایی بازارچه محدود می‌ شد، اما امروز گستره برنامه‌ ها گسترش یافته و شاهد نشست‌ هایی در زمینه توسعه استان، مسائل زیست‌ محیطی و فعالیت‌ های اجتماعی و اقتصادی برای مازندران نیز هستیم.
دبیر اجرایی هفته فرهنگی مازندران اظهار داشت: از همه نخبگان و چهره‌ های فرهنگی و اجتماعی استان برای پیوستن به این جریان اجتماعی ایجاد شده در مسیر توسعه همه‌ جانبه مازندران دعوت به همراهی می‌کنیم.
علیزاده یکی از دستاوردهای انتخاب روز مازندران و برگزاری برنامه های مختلف برای این منظور را ایجاد پیوستگی بیشتر بویژه در مازندرانی های مقیم خارج از استان از جمله تهران برشمرد و گفت: امسال هم عصر روز 21 آبان اختتامیه هفته فرهنگی مازندران در تالار ایوان شمس تهران برگزار می شود که تعداد زیادی از مازندرانی‌های دلسوز فرهنگ و جامعه گرد هم می‌آیند و با برپایی برنامه‌های فرهنگی و بازارچه محصولات بومی، قطعه‌ای از مازندران را در پایتخت ایران شکل خواهند داد.

منبع: ایرنا