حسرتِ گردکوه

 محوطه تاریخی گردکوه در قسمت جنوب شرقی شهر قائمشهر در حاشیه غربی رودخانه سیاهرود و در محدوده ای با نام سمنادشت واقع شده است. این محوطه از شمال به محدوده شهری، از جنوب به روستاهای آبمال و فولادکلا، از شرق به روستای ساروکلا و از غرب به محله های شهری جمنان و ترک محله قرار گرفته است.
به دلیل قرار گرفتن تپه ای مرتفع به نام گردکوه و مجاورت با جمنان، مردم از محوطه تاریخی به عنوان ' گردکوه جمنان ' نیز نام می برند. این محوطه که وسعت زیادی نیز دارد شامل سه تپه که ارتفاع تپه های آن از ۱۰ تا ۳۰ متر متفاوت و مجموع وسعت آن به ۵۰ هکتار می رسد.

شناسایی این تپه باستانی به دهه ۱۳۵۰و توسط فردی به نام "موسی درویش روحانی" بر می گردد و در آن سال ها استاد "منوچهر ستوده" از آن بازدید کرد و ماحصل بازدیدش را در کتاب از " آستارا تا استارباد" توضیح داد.

پس از آن "یزدان نورانی" در " بررسی آثار تاریخی حد فاصل ساری تا بابلسر " در سال ۱۳۶۹ از این محوطه بازدید کرد و نخستین فعالیت علمی باستان شناسی بر روی این محوطه در سال ۱۳۸۷ بود که گمانه زنی برای تعیین حریم بخش شمالی محوطه صورت گرفت و گمانه زنی از فاصله ۱۲۰ متری عرصه اثر آغاز شد و در حین انجام این کار آثاری از اوایل دوران اسلامی قرون میانه اسلامی، شامل آجر فرش، دیوار، تنور و گور بدست آمد.
در سال ۱۳۸۸، گروهی از باستان شناسان سازمان میراث فرهنگی به سرپرستی "عبدالمطالب شریفی "و با همکاری "سرلک "و "مهدی عابدینی" به مدت ۲ ماه کاوش باستان شناسی گسترده ایی در تپه بزرگ این محوطه انجام دادند. باتوجه به یافته های کاوش باستان شناسی در این محوطه از عصر آهن ۲ تا دوره تیموری بدون وقفه سکونت داشته اندکه از یافته های مهم این کاوش دیوار خشتی عظیم با ارتفاع ۲۵ متر مربوط به دوره عصر آهن ۳ است که به اعتقاد سرپرست کاوش احتمالا محوطه گردکوه در عصر آهن قلعه عظیمی بوده است.
همچنین در حین کاوش ۲ قبر مربوط به عصر آهن و ۱۰ قبر مربوط به دوره اسلامی نیز یافت شد و بابررسی سطحی که در اطراف زمین های تپه انجام گرفت سفال هایی از دوره های مختلف تاریخی به دست آمده است.

همچنین شواهد موجود نشان می‌دهد که این تپه مرتفع در سال ۱۶۸ هجری قمری پایگاه یا برج نظامی بود که در متون تاریخی آمده است. در اوایل دوره اسلامی ابن اسفندیار ۴۴ پادگان نظامی یکی را همین منطقه انتخاب کرد و ۳۰۰ سرباز را برای حفاظت از این منطقه گمارده که تعداد زیاد سرباز نشان از اهمیت این منطقه می باشد .
تپه گردکوه در سال ۱۳۸۲ به شماره ۸۸۰۳ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

در همان دوران گمانه زنی ها و کاووش های انجام شده در تپه باستانی گردگوه با توجه به دست آمدن آثار باستانی متعدد و با ارزشی از دوره های گذشته موضوع ایجاد سایت موزه روباز به عنوان بزرگترین سایت موزه از این دست مطرح و رسانه ای شد.

حتی در برهه ای از زمانی تحقق ایجاد سایت موزه در تپه گردکوه با قدمت طولانی برای استفاده از ظرفیت گردشگری قائمشهر نقل محافل و دورهمی های نمایندگان مجلس شورای اسلامی حوزه انتخابیه و نیز مسوولان استان مازندران بود.

سرپرست معاونت فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران روز جمعه به خبرنگار ایرنا گفت:‌تپه باستانی گردکوه که در منطقه سمنادشت قرار دارد بلحاظ آثار باستانی که در آن کشف شده است جز ذخایر باستانی مهم و مطرح شمال کشور به شمار می رود.

محسن باستانی مجاوری افزود:در سال ۱۳۸۹ کاووش ها و گمانه زنی های متعدد زیر نظر تیم باستان شناسی انجام شد و آثار باستانی نیز از دل خاک بیرون آمد.

وی ادامه داد:‌ کاسه، ‌کوزه و اجساد از جمله آثار باستانی کشف شده در این تپه باستانی است که در حال حاضر به مخزن ساری ارسال شد و در آنجا نگهداری می شود.

سرپرست معاونت فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران گفت: در همان زمان انجام کاووش و گمانه زنی و کشف آثار باستانی موضوع ایجاد سایت موزه به صورت موزه روباز که به عنوان بزرگترین سایت موزه شمال کشور به شمار می رود، مطرح شد.

وی ادامه داد:‌در برهه های زمانی مختلف کمبود اعتبار اصلی ترین عامل برای اجرایی نشدن این سایت موزه بود چرا که فراهم کردن زیرساخت های لازم برای این مجموعه بزرگ گردشگری و میراثی مستلزم هزینه های بسیاری است.

به گفته باستانی مجاوری در این مدت با شورای اسلامی شهر و شهرداری قائمشهر بمنظور اختصاص اعتبار برای این منظور رای زنی هایی صورت گرفته است و امیدواریم با همراهی این نهادهای متولی امور شهری ایجاد این سایت موزه به سرانجام برسد.

وی با توجه به قرار داشتن این تپه باستانی در محدوده شهری و دسترسی راحت به آن، ‌ اظهارداشت:‌ایجاد این سایت موزه باعث جلب مسافران و گردشگران زیادی به شهرستان قائمشهر خواهد شد.

سرپرست معاونت فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران گفت:‌همچنین اخیرا با احداث مجموعه ورزشی در قالب زمین فوتبال و نیز پیست دوچرخه سواری در نزدیکی تپه باستانی گردکوه و البته با رعایت محدوده قانونی حریم فضاهای باستانی به نوعی ضمن افزایش میزان امنیت محیط پیرامونی بستر مناسبی برای گردشگری فراهم کرده است.

منبع: ایرنا