زمین را برای خود "تنگ "نبینیم / حسین برزگر ولیک چالی

زمین را برای خود "تنگ "نبینیم

حسین برزگر ولیک چالی

بی تردید یکی از چالش های فراروی انسان در دنیای امروز، احساس بهزیستی و شادمانی است، چرا که با وجود پیشرفت های چشمگیر در فناوری و تأمین آسایش انسان، احساس شادمانی  و نشاط او فزونی نیافته است و یا با نوساناتی همراه است و امیدبخشی به زندگی به دلیل پاره ای از تنگناها و نارسایی ها و محرومیت و دشواری ها کم رنگ و یا ضعیف شده است.

شادمانی و رضایت مردم از زندگی  و امیدواری به آینده و نشاط در جهان و پیرامون زیسته به عنوان یکی از شاخص های توسعه و مولفه های پیشرفت مطرح است.

ازسوی بین شادی و زندگی رابطه مستقیمی وجود دارد. یعنی کسی که در ظاهر و باطن شاد است، چهره ای گشاده دارد، امیدواری، پویایی و تفکر منطقی بر وجودش حکمفرماست.

شادزیستی و نشاط بخشی و امیدواری، تصمیم گیری را برای او آسان می سازد و تلاش و قدرت بهره مندی از فکر و عقل را برای او راحت تر می نماید.

چنین انسانی،  هیچ گاه زمین را بر خود تنگ نمی بیند، در کوچه باغ زندگی او از بن بست خبری نیست؛ در نتیجه از زندگی کردن لذت می برد و وجودش برای خود و دیگران ارزشمند می گردد.

دراین میان برنامه ریزی برای تحقق نشاط اجتماعی و امید آفرینی  از اصلی ترین نیازهای زندگی در عصر کنونی است. زیرا که شهروندان کمتر فرصت پیدا می کنند به خودشان و نیازهایشان فکر کنند و بیم آن می رود که با غفلت از توجه به این ابعاد در معرض  پس افتادگی و تاخر در زندگی قرار بگیرند .

جامعه با نشاط  و امیدوارجامعه ای است که استعدادهای افراد آن شکوفا شده ومیزان رفاه و  بهبود و‌پیشرفترا برای آحاد آن جامعه به ارمغان آورد؛ در مقابل، جامعه افسرده، خموده و غمگین، هر روز بر مشکلاتش افزوده شده و با شتاب رو به انحطاط می گراید هرچند از برخی جلوه های دنیای جدید برخوردارباشد.

نشاط در زندگی، ترکیبی است از شرایط فردی و اجتماعی و در واقع خود نشانه ای است از نگرش های مثبت نسبت به جهان و محیطی که فرد را فراگرفته و در آن زندگی می کند.

نشاط در زندگی، احساس خوشبختی، اعتماد متقابل و احساس تعهد و موارد مشابه همه در یک دسته فرهنگی قرار دارند و نشانه نگرش فرد به خود و جهان پیرامونی است.

شادکامی  و امیدواری موجب تحرک فیزیکی و شکوفایی ظرفیت های جدید در جامعه می شود.

در این بین برقراری گسترده  روابط اجتماعی،
گسترش مشارکت های مردمی
و هدفمندی جامعه از آثار نشاط اجتماعی است.

نشاط اجتماعی حاصل عواملی است که از جامعه ای به جامعه ای دیگر متفاوت اند.

مقبولیت اجتماعی، امید به آینده، عدالت اجتماعی، پای بندی به معتقدات دینی، بیگانگی، هم بستگی و محرومیت اجتماعی از عواملی هستند که در کاهش و افزایش نشاط اجتماعی مؤثرند. این عوامل را در مجموع می توان در قالب سرمایه فرهنگی و سرمایه اجتماعی بیان کرد.

نشاط اجتماعی تک علتی نیست، بلکه در کاهش و ارتقای آن مجموعه ای از علت ها دخالت دارند که محیط اجتماعی، شخصیت فردی و فرهنگ حاکم بر جامعه مهم ترین آنها هستند.
برخی ازمطالعات و‌ بررسی ها نشان داد  که بین احساس محرومیت، ارضای نیازها، احساس مقبولیت نزد دیگران، احساس عدالت توزیعی، فضای عمومی جامعه، پایگاه اقتصادی- اجتماعی و نشاط اجتماعی رابطه وجود دارد.

همچنین امید به آینده، مهم ترین عامل شادکامی اجتماعی است و پس از آن احساس مقبولیت اجتماعی، ارضای نیازهای عاطفی، پای بندی به ارزش های دینی، بالا رفتن سن افراد، احساس عدالت توزیعی، فضای مناسب اخلاقی عمومی و احساس امنیت قرار داشتند.

در این راستا، مناسک دینی همبستگی  و انسجام اجتماعی را ایجاد و حفظ می کنند. « درنظرداشته باشید اعضای گروه برای  کاری گرد هم می آیند.  آنها گرد هم می آیند و کاری را به گونه دسته جمعی انجام می دهند.این کنش کاملا اگاهانه و داوطلبانه و ازروی اختیار است».این قبیل گردهم آمدن ها را می توان در بین گروههای جهادی،هیات های مذهبی،انجمن های بشردوستانه،خیریه ها و تشکل های امدادی و حمایتی یافت که درقالب پویش های مختلف درسال های اخیر توانستند به همبستگی،انسجام و بهره مندی و مطلوبیت جامعه هدف کمک شایانی کنند.

به عبارت بهتر، امر اساسی این است که انسان ها گرد هم می آیند، احساسات مشترکی را تجربه می کنند و به گونه یک کنش جمعی آن را بیان می دارند.

بر این منوال، شاید بتوان صورت های دیگر پدیده های اجتماعی را که به کنش جمعی منجر می شوند، عامل انسجام اجتماعی تلقی کرد. جشن های دسته جمعی را می توان یکی از موارد مهم از این نوع دانست.

جشن ها معمولاً به صورت گروهی برگزار می شوند. تعدادی از افراد گرد هم می آیند و با تمسک به یک موضوع خاص، به تبادل احساسات و عواطف نسبت به هم می پردازند.

این گونه جشن ها برای خود قاعده مندی ها و روش های خاص دارند. از سوی دیگر، برگزاری جشن های دسته جمعی ضمن اینکه به کنش جمعی می انجامد، شادابی، کاهش تنش های عاطفی، رفع تیرگی های روابط بین افراد و کاهش کشمکش های اجتماعی را به همراه دارد.
بنابراین می توان گفت که برگزاری جشن ها همانند مناسک دینی، از جمله عوامل ایجاد هم بستگی، انسجام و وفاق اجتماعی هستند.

با این وصف، جشن های گروهی در خدمت حفظ منافع جمعی هستند؛ چرا که همبستگی اجتماعی را  تضمین می کنند و سلامت روحی و روانی اجتماع را به ارمغان می آورند.

راهکارهای امید بخشی و‌نشاط آفرینی:

شادی هميشه با هيجان و خنده و حرکت همراه است؛ در حالیکه در نشاط، احساس بهجت و سرور لزوماً با خنده همراه نيست، ولی احساسی است که موجب لذت فرد می شود.

نشاط، یک حس درونی است. به این ترتیب؛ شادی می تواند یک هیجان کاذب و زودگذر حتی منفی باشد در حالیکه ماهیت نشاط اصیل، مثبت و با دوام است.

شادی های کاذبی که توسط محرک های متفاوت مثل داروهای روان گردان، موادمخدر، الکل و غیره بدست می آید کوتاه و گذرا است و پیامدهایی مانند اندوه و افسردگی را به دنبال خواهد داشت.

البته بعضی از انواع شادی نیز مطلوب است و یا حداقل با هنجارهای جامعه در تضاد نیست، مانند به خیابان آمدن و شادی عده‌ای از مردم بعد از پیروزی انتخابات یا برد تیم‌های ورزشی مورد علاقه و یا در چهارشنبه سوری. این شادی اگر کنترل شده باشد، قطعا به نشاط جامعه کمک می کند.

نشاط اجتماعی شرايطی است که افراد از آن احساس رضايت کرده و پويايی دارند.

به عنوان مثال مردم در ماه محرم و صفر و یا سایرمناسبت های دینی و میهنی و ملی با شرکت در مجالس عزاداری احساس رضايت، پويايی و نشاط درونی می کنند، زيرا برای اولیای دین کار می کنند که با آرمان های ایشان از یک انسان کامل همخوانی دارد؛ و يا کسی که در حرفه خود می تواند کار مفيدی انجام دهد و یا در کانون های فرهنگی، ادبی یا خیریه ها فعالیت می کند، به علت احساس مفید واقع شدن، نشاط واقعی پیدا می کند و از رضایت درونی بالایی بهره مند می شود.
به نظر می رسد باید به دنبال راهکارهایی مطلوب برای ارتقای نشاط  و امید بخشی بود که  به  این راهکارها اشاره می شود.

 - تقویت و ارتقای نقش نهادهای دولتی و عمومی در افزایش نشاط اجتماعی
  
 – تقویت شبکه های اجتماعی و شبکه های مروج نشاط اجتماعی، تشویق مردم به عضویت در انجمن ها و سازمان های مردم نهاد

– امنیت اقتصادی و امنیت شغلی، سلامت اداری و شایسته سالاری هم می تواند در حوزه نشاط اجتماعی بسیار تأثیرگذار باشد، حفظ شأن کارکنان و تکریم ارباب رجوع در ادارات و سازمان ها، تأثیر بسزایی بر امیدبخشی و‌ نشاط آفرینی دارد