کشت قراردادی برنج مازندران معادله دو سر باخت؟!

به گزارش خبرمازندران ،اجرای طرح کشت قراردادی که اخیرا در دولت مطرح شده است یکی از برنامه‌های توسعه، پشتیبانی و کمکی وزارت جهاد کشاورزی در حمایت از کشاورزان است، این الگوی کشت گذشته از مزایای زیادی که برای آن عنوان شده است می‌تواند مسیری برای گذر کشاورزی کشور از یک فعالیت زیانده به یک فعالیت سودمند مهیا کند.

طرحی که می تواند در صورت کامل و جامع بودن و در نظر گرفتن تمام جوانب و واقعیات و بررسی و رفع خلاهای اجرایی راهگشای کشور در جهت نیل به امنیت غذایی به عنوان یکی از اولویت های درجه یک در سند ۵ ساله هفتم کشور باشد؛ اما عده ای نیز این نوع کشت را طرحی به زیان کشاورز می دانند چرا که بیشتر فعالیت کشاورزی کشور به صورت خرده مالکی بوده و کشت تک محصولی اگرچه امنیت و کیفیت تولید را به همراه دارد اما سبب کاهش درآمد کشاورزان می شود.

در این خصوص معاون سازمان و مدیر جهاد کشاورزی شهرستان بابل در گفت و گو با ایسنا با اشاره به اینکه این طرح با اهدافی چون ارتقای کیفیت محصول با نظارت مستمر کارشناسان جهاد کشاورزی، دسترسی آسان کشاورزان به نهاده های مورد نیاز کشاورزی (بذر،کود،سم و غیره)، ثبات در تولید و افزایش بهره‌وری، خرید آسان و نقدی توسط مباشرین به همراه جلوگیری از دست اندازی دلالان مطرح شده است، اظهار کرد: در این طرح همزمان سود کشاورز، دولت و مصرف کننده در نظر گرفته شده است اما از آنجایی که این طرح جدید بوده و برای اولین بار در حال اجراست، ساز و کار آن در دست اقدام است و پس از ابلاغ، فرآیند تکمیلی آن انجام می شود.

محسن علی‌گل‌زاده با بیان اینکه اتحادیه تعاونی روستایی و اتحادیه شالیکوبی داران به عنوان ۲ مباشر اصلی طرح در شهرستان بابل انتخاب شدند، افزود: بیشترین سطح قرارداد توسط تعاونی شالیکوبی داران شهرستان بابل به جهت دارا بودن زیرساخت های لازم صنایع تبدیلی انجام گرفته است.

وی با اشاره به اینکه این طرح دارای نواقص بسیاری است اما حسب دستورالعمل وزارتخانه ای به اجرا درآمده است، به مشکلات تامین اعتبار در این طرح اشاره کرد و با بیان اینکه در بابل برای تامین اعتبار با تعاونی شالیکوبی داران قرارداد بسته شد، گفت: کار اصولی برای اجرای کشت قراردادی برنج این بود که قرارداد اساسا با تعاونی شالیکوبی داران بسته شود تا مشکل تامین اعتبار رخ ندهد؛ نکته اینجاست که تعاون روستایی وجهه لازم برای این طرح را ندارد زیرا برداشت و تولید برنج باید در شالیکوبی انجام و پایان گیرد.

علی‌گل‌زاده تصریح کرد: با توجه به قول و وعده هایی که به طرفین قرارداد از سوی سازمان جهاد کشاورزی داده شد اما باتوجه به کمبود تسهیلات و اعتبار این وعده ها عملیاتی نشد و هنوز خرید تضمینی انجام نگرفت و حداقل این طرح در بابل با شکست مواجه شده است. هرچند که طرح به نحو احسن اجرا شد اما در هنگامه خرید تضمینی زمان برداشت محصول هیچ خریدی تاکنون انجام نگرفته و جلسات متعدد نیز تاکنون بی نتیجه باقی مانده و خروجی نداشته است.

معاون سازمان و مدیر جهاد کشاورزی شهرستان بابل با اعلام اینکه طرح کشت قراردادی در استان مازندران مختص محصول برنج بوده است تصریح کرد: مقرر شده تا محصولاتی چون گندم، دانه های روغنی، مرکبات، صیفی جات و غیره نیز به لیست کشت قراردادی مازندران اضافه شود اما با این سابقه و عقبه ای که برای کشت قراردادی برنج بوجود آمد مردم استقبال نخواهند کرد.

وی تاکید کرد: مردم به دلیل اعتمادی که به ادارات جهاد کشاورزی شهرستان های خود داشتند با طرح همکاری کردند و قرارداد بستند، اما حالا این بدعهدی مسئولان باعث شده تا علاوه بر اینکه مسئولین و کارشناسان جهاد روبروی مردم قرار داده شوند و شرمنده مردم باشند، اعتماد به طرح های دولتی درباره باقی محصولات نیز از بین برود.

علی‌گل‌زاده در پاسخ به اینکه چقدر اعتبار در نظر گرفته شده بود و روند کاری به چه شکل بود تصریح کرد: درباره اعتبار به حداقل به ما کارشناسان مطلبی عنوان نشد اما در شیوه نامه ها نوشه شده بود که بانک ها موظفند تسهیلات کم بهره را به کشاورزان و مباشر خرید ارائه کنند که متاسفانه تاکنون سیستم بانکی زیربار این شیوه نامه نرفته و هنوز هم راضی به تمکین آن نشده است.

این مسئول با اشاره به مزایای این طرح تصریح کرد: آبیاری تناوبی برای مصرف بهینه آب از مزایای این طرح است و ضمن اینکه نهاده‌های مورد نیاز کشت برنج از جمله بذر، کود و سموم شیمیایی در اختیار شالیکاران قرار می گیرد، کشاورزان می‌توانند از توصیه‌های فنی کارشناسان نیز بهره مند شوند.

وی با بیان اینکه کشت قرادادی می توانست در بحث تنظیم بازار بسیار موثر عمل کند، با نقبی به سال گذشته گفت: کشاورزان و شالیکوبی داران در فصل برداشت برنج این محصول را با قیمت نهایتا ۳۱ هزارتومان فروختند اما در اوایل سال جدید قیمت به بالای ۱۰۰ هزار تومان افزایش یافت که در این قضیه فقط سود را دلالان و بازاریان بردند.

وی اظهار کرد: کارشناسان مراکز جهاد کشاورزی دارای پهنه مشخص در سطح روستاها بوده و با ارائه نظرات کارشناسی در مراحل مختلف رشدی برنج باعث افزایش بهره وری و کاهش هزینه تولید(کاهش مصرف کود و سموم) شده اند.

مدیرجهاد کشاورزی شهرستان بابل تنظیم بازار را از دیگر مزایای این طرح برشمرد و گفت: با اجرای طرح کشت قراردادی برنج، کشاورزان دیگر دغدغه مالی برای تامین هزینه‌های تولید را ندارند و ۵۰ درصد محصول خود را به دولت تحویل می دهند یعنی پس از برداشت محصول هزینه‌های نهاده‌ها را تسویه می‌کنند و شلتوک یا برنجی را که می‌خواهند به مباشر تحویل دهند، می‌توانند به قیمت روز بفروشند و بنابراین خرید به موقع محصول با قیمت مصوب اعلام شده از کشاورزان دست دلالان را از بازار کوتاه و سبب تنظیم بازار می شود.

علی‌گل زاده با بیان اینکه هنوز این طرح در مازندران به صورت کامل اجرایی نشده تصریح کرد: اجرای این طرح تحول عظیمی را در کشور و در حوزه کشاورزی ایجاد می کند که در لوای این طرح ما قادریم الگوی کشت مناسب را به کشاورزان ارائه دهیم.

وی به چالش عدم تمایل کشاورزان به تولید برنج پرمحصول به سبب کاهش قیمت آن خبر داد و یادآور شد: قیمت برنج پرمحصول از برنج خارجی ارزان تر است لذا کشاورزان تمایلی ندارند در سال زراعی جدید برنج پرمحصول کشت کنند که این امر در برنامه ریزی کلان کشور زیان بار است.

علی‌گل زاده خاطرنشان کرد: تامین غذای جمعیت کشور جز با کشت برنج پرمحصول امکان پذیر نیست چون میزان عملکرد برنج محلی در رقم طارم بیش از ۵ تن شلتوک در هکتار است در حالی که برنج پرمحصول بیش از ۸ تن در هکتار بوده که گامی موثر در حوزه خودکفایی است.

این مسئول ادامه داد: اگر حمایتی در حوزه تولید برنج پرمحصول نداشته باشیم در این حوزه دچار چالش خواهیم بود و باید مشوق هایی برای تولید این محصول داشته باشیم که کشت قراردادی به سبب ارائه الگوی کشت به کشاورزان این خلا را پر می کند.

به اساس آنچه در گزارش آمده به نظر می رسد هر چند کشت قراردادی میتوانست نتایج مثبتی را برای بخش کشاورزی به همراه داشته باشد اما به نظر می رسد اجرای آن باید با در نظر گرفتن شرایط خاص حاکم بر کشاورزی کشور و منطقه هدف و با نگاه دقیق و کارشناسی به تمامی عوامل دخیل در این نوع کشت اجرا شود چراکه در غیر این صورت علاوه بر ایجاد ضرر و زیان بیش از پیش به کشاورزان می‌تواند امنیت غذایی کشور را نیز دچار چالش جدی کند.