"سد کسیلیان" مازندران پیوست محیط زیستی ندارد

 سد کسیلیان به عنوان یکی از پروژه‌های مهم برای تأمین آب آشامیدنی در مازندران مدت‌هاست که به یکی از سوژه‌های مورد توجه فعالان محیط زیست تبدیل شده است و مخالفت‌هایی با ساخت آن توسط گروهی از دغدغه‌مندان محیط زیست مطرح شده است. مخالفان معتقدند که ساخت این سد سبب نابودی صدها هکتار از جنگل‌های شمال کشور خواهد شد.

در رابطه با ابعاد محیط زیستی ساخت این پروژه، کریم مهربانی، معاون دفتر ارزیابی زیست محیطی سازمان حفاظت محیط زیست با حضور در برنامه تلویزیونی "طبیعت 360 درجه" با بیان اینکه تاکنون عملیات ساخت این سد شروع نشده در رابطه با نظر سازمان محیط زیست در رابطه با احداث سد کسیلیان اظهار کرد: رویکرد سازمان محیط زیست در قبال صدور پیوست محیط زیستی برای چنین پروژه‌هایی بر اساس مطالعاتی است که کارشناسان سازمان انجام می‌شود و همچنین استعلاماتی است که از سایر سازمان‌ها و نهادهای مسئول می‌گیریم.

وی ادامه داد: مجموع این موارد مورد بررسی قرار می‌گیرند و بر اساس تجزیه و تحلیل‌های انجام شده، مخالفت یا مخالفت سازمان در قبال این پروژه‌ها انجام می‌شود. تا این لحظه هیچ مجوزی برای احداث سد کسیلیان از جانب سازمان محیط زیست صادر نشده است.

در ادامه مجری برنامه، به مصوبه هیئت وزیران مبنی بر اینکه "صدور مجوز برای کلیه طرح‌هایی که منجر به کاهش مساحت جنگل‌های شمال کشور شود، از سوی تمامی دستگاه‌ها متوقف و ممنوع شود،" اشاره کرد؛ در این رابطه معاون دفتر ارزیابی زیست محیطی سازمان حفاظت محیط زیست، توضیح داد: بر اساس طرحی که شرکت آب منطقه‌ای مازندران به عنوان مجری طرح به سازمان محیط زیست ارائه کرده بود، 9 نقطه برای ساخت سد پیشنهاد شده بود که کمیته فنی سازمان جنگل‌ها که در سال 1391 تشکیل شد، مکان فعلی را برای ساخت سد مناسب دانست.

مهربانی ادامه داد: در سازمان حفاظت محیط زیست به دلیل نابودی چند صد هکتار از جنگل‌های هیرکانی مصوبه این کمیته مورد موافقت قرار نگرفت و درخواست اصلاح طرح و گزارش ارزیابی را دادیم و نهایتاً 2 گزینه دیگر را برای ساخت سد پیشنهاد کردیم. همچنین سازمان حفاظت محیط زیست میزان حجم مخزن سد را نیز از 120 میلیون به 56 میلیون مترمکعب تقلیل داد که بر اساس بررسی‌های ما انجام این امور تخریب اراضی جنگلی را از 300 به 217 هکتار کاهش پیدا می‌دهد. ما منتظریم تا سازمان جنگل‌ها نظر خود را در رابطه با پیشنهاد ما اعلام کند و بر اساس نظر آن‌ها مجدداً طرح را در کمیته ارزیابی سازمان حفاظت محیط زیست بررسی کنیم.

وی با بیان اینکه هیچ یک از 9 نقطه مطرح شده برای ساخت سد جز مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست نیست، گفت: تمامی این نقاط تحت کنترل سازمان جنگل‌هاست و در صورت ساخت این سد 188 هکتار از گونه‌های تیپیک جنگل‌های هیرکانی از دست خواهد رفت. در رابطه با طرح‌هایی که برای بررسی به سازمان ارائه می‌شود همیشه دغدغه ما ایراد در 2 بخش بررسی فنی و بررسی مکانی است.

معاون دفتر ارزیابی زیست محیطی سازمان حفاظت محیط زیست بیان کرد: بارها به وزارت نیرو تذکر داده‌ایم که باید یک مدیریت صحیح میان تولید و مصرف آب در کشور باشد و اینکه تنها برای تأمین آب اقدام کنید بدون اینکه اقدامی در جهت کاهش مصرف آب در بخش‌های مختلف مصرف‌کننده آب انجام دهید، صحیح نیست.

در ادامه برنامه حنیف رضا گلزار، کارشناس و کنشگر محیط زیست اظهار کرد: دلایل مخالفت با ساخت سد کسیلیان جدای از دلایلی که پیشتر در مخالفت با ساخت سدهایی مانند سد مارون 2 و سدهای حوضه آبریز ارومیه بود نیست و این سدسازی‌های بی‌رویه و نگاه سازه محور در حوزه مدیریت منابع آبی کشور باید عوض شود. اکوسیستم و ساختار زیست بوم ما در استان‌های شمالی متفاوت‌تر است و تبعات ساخت سد نیز در این استان‌ها متفاوت است.

وی ادامه داد: سازمان جنگل‌ها و مراتع در تاریخ یک آذر 1391 کمیته فنی برای بررسی تبعات ساخت این سد انجام داد که این کمیته بر اساس 3 ایرادی که به ساخت سد گرفتند، با ساخت آن مخالفت کردند. اولین دلیل مخالفت با احداث این بود که با ساخت سد 300 هکتار از جنگل‌های هیرکانی از دست می‌رود و با آبگیری سد نیز 500 هکتار دیگر از این جنگل‌های ارزشمند از بین خواهند رفت.

کنشگر محیط زیست گفت: سد کسیلیان که قرار است بر روی سرشاخه‌های رود تجن ساخته شود در محدوده طرح جنگلداری قرار دارد و این محدوده از نظر قانونی منع واگذاری زمین دارد. سازمان جنگل‌ها با توجه به همین منع قانونی و مصوبه وزیران ("صدور مجوز برای کلیه طرح‌هایی که منجر به کاهش مساحت جنگل‌های شمال کشور شود، از سوی تمامی دستگاه‌ها متوقف و ممنوع شود")، در سال 1391 با ساخت این سد با مکان فعلی مخالفت کرد.

در ادامه برنامه ارسلان هاشمی، رئیس حوضه آبریز رودخانه اترک اظهار کرد: به طور متوسط 620 میلی‌متر بارندگی سالانه در مازندران داریم و از غرب تا شرق استان کمبود آب شدید است. 6 میلیارد مترمکعب کل منابع آبی استان مازندران است که از این مقدار یک و نیم میلیارد سهم آب‌های زیرزمینی است که این آب‌ها هر سال در حال کم شدن است و شرایط بدی دارد. در رابطه با سد کسیلیان مکانی که برای ساخت انتخاب شده کمترین خسارت را دارد و تنها 188 هکتار جنگل را از بین می‌برد که وزارت نیرو متعهد می‌شود 5 برابر این مقدار را درختکاری کند.

وی ادامه داد: هدف ساخت این سد تأمین آب شرب است و برای 4 شهر و 300 روستا آب‌رسانی می‌کند و 710 هزار نفر از با ساخت این سد از آب شرب بهره‌مند می‌شوند. علاوه بر تأمین آب شرب این سد کارایی محیط زیستی نیز دارد و وضعیت اکوسیستم را پایدار می‌کند. تمام موارد زیست محیطی از جمله حق‌آبه رودخانه در ساخت سد دیده شده و تلاش کردیم تا در عملیات احداث سد کمترین آسیب به محیط زیست وارد شود.

مهربانی، معاون دفتر ارزیابی زیست محیطی سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به اینکه وزارت نیرو متعهد می‌شود 5 برابر مساحت از دست رفته را درخت بکارد، گفت: نباید به جنگل و درختان به صورت منفرد نگاه کرد. ما 17 نوع خدمات اکوسیستمی را از جنگل دریافت می‌کنیم و اگر به ازای هر درخت قطع شده 5 نهال بکاریم تا زمانی که آن نهال بتواند خدمات اکوسیستمی درخت کهنسال قطع شده را جبران کند صدها سال طول خواهد کشید.

وی ادعای کارایی محیط زیستی سد را نیز رد کرد و گفت: اتفاقاً این سد مانند همه سدها اثرات منفی بر محیط زیست منطقه دارد که مرگ و میر آبزیان یکی از این اثرات است. بحث حق‌آبه زیست محیطی رودخانه حداقل کاری است که باید در احداث سد دیده شود اما همین مورد نیز در رابطه با این سد دیده نشده است. حق‌آبه محیط زیست توسط وزارت نیرو تنها بر روی کاغذ رعایت می‌شود اما در عمل هیچگاه این حق‌آبه تأمین نمی‌شود.

گلزار نیز تأمین آب شرب را بهانه و کلیدواژه تخریب محیط زیست دانست و گفت: این موضوع را بهانه هر سدی که قرار است ساخته شود و هر انتقال آبی که می‌خواهد انجام شود، می‌کنند. 4 شهری که در پایین دست سد کسیلیان قرار دارند، در بیشترین حالت 35 تا 40 میلیون متر مکعب آب نیاز دارند که این مقدار آب را می‌توان از 3 سدی که در 10، 11 و 19 کیلومتری محل انتخاب شده برای ساخت سد کسیلیان قرار دارند، تأمین کرد. سد البرز یا لفور که در این منطقه وجود دارد گنجایش مخزن 150 میلیون متر مکعبی دارد و جز 3 سد بزرگ استان مازندران است.

در پایان هاشمی، رئیس حوضه آبریز رودخانه اترک خاطرنشان کرد: سدهایی که نام برده شد امسال حجم لازم را نداشتند و پیشنهاد من این است که جلسات بازدید حضوری برای بررسی وضعیت سدها بگذاریم و از نظرات همکاران برای مدیریت بهتر منابع آب استفاده کنیم.

منبع: خبرگزاری تسنیم