رقم خسارت به منابع طبیعی و جاده بسیار بیشتر از ارقام اعلام شده است

ناصر خلقی، دانش آموخته مهندسی منابع آب در خصوص گزارش مطالعات زمین شناسی سد زارم رود می گوید؛ « نخست آنکه در گزارش و در بخش تکتونیک سخن از گسله بودن مسیر رودخانه زارم رود شده است که این با ادعای موجود در گزارش زمین لرزه پروژه که مدعی است عملا فعالیت گسلی در مسیر رودخانه وجود ندارد درتناقض است. آیا در مسیر چنین رودخانه ای که بیان می گردد سیلاب خیز است می توان ادعا کرد نوع گسل غیر فعال است؟ آیا جوان بودن ژئومورفولوژیکی منطقه و حوضه آبریزی که به فاصله ای نه چندان دور و حدود ۲۳ کیلومتر ازجنوب ساختگاه سد در گسل شمال البرز و بفاصله ۲۲ کیلومتر دور از شمال ساختگاه سد با گسل لرزه خیز خزر(کاسپین) قرار دارد با این ادعا درتناقض نیست.؟»

او که سال ها در کشور های ترکیه و ایالات متحده آمریکا مشغول تحصیل و مشاوره به شرکت های فعال در حوضه آب بوده در خصوص مطالعات زمین شناسی سد زارم رود می گوید: « نکته دوم اینکه طبق ادعای گزارش علیرغم پوشیده شدن سنگ بستر از رسوبات روبار در ساختگاه سد و بر اساس شواهد ژئومورفولوژی ۸ گسل که ۴ عدد از آنها راستای شمال خاوری - جنوب باختری و ۲ عدد آنها دارای راستای شمال باختری- جنوب خاوری و ۲ عدد دیگر راستای شمالی - جنوبی دارند. پس منطقه احداث این سد منطقه ای کاملا تکتونیزه شده است و در معرض امواج زلزله قرار دارد. دقت کنید در گزارش صحبت از تاثیر گسل های Normal در شمال و جنوب حوضه آبریز می شود و آن هم همانطور که بیان گردید فواصل فقط ۲۲ و ۲۳ کیلومتر بیشتر نیست. سوم اینکه یکی از معضلات زمین شناسی موجود بنظر من همانطور که اشاره گردیده احتمال وجود عدسی و میان لایه نامتقارن گچی در برخی از نقاط پی محل سد است. این مسئله ای است که منحصر به ساختگاه سد نیست و درطول دره زارم رود که بیشتر از نهشته های رسوبی دوره میوسن تشکیل شده نیز مشاهده می گردد. دقت شود در صورت نفوذ آب زیرزمینی به درون این لایه ها امکان نشست های نامتقارن در بعضی نقاط دیواره سد وجود دارد و این خطرناک است. چهارم اینکه آزمایش Rock Quality Design (RQD) بسیار برای پروژه های سنگینی چون برج سازی، پل سازی، سد سازی و معدنکاری اهمیت دارد. بیان اینکه این شاخص در کلیه گمانه ها (Borehole) در محدوده طرح کیفیت بد تا خیلی بد داشته قابل تعمق است. ذاتا وجود هوازدگی های ناشی از خردشدگی ولغزش درون لایه های سنگ بستر و یا گسلی شدن می باشد. نکته پنجم اینکه یکی دیگر از مشکلات طرح نابرجا بودن رخنمون های سنگی درتکیه گاه های متاثر از زمین لغزش به ویژه در تکیه گاه راست دیواره سد طراحی شده است. ذاتا در گزارش اشاره به وجود ۴ زمین لغزه که آثار آن در حوضه آبریز موجود است اشاره می شود. دقت نمائید وجود زمین لغزش ها فقط در ارتباط با بارندگی فراوان و مشکلات مربوط به گسستگی خاک و حرکت رسوبات منفصل بر روی سطوح مستحکم‌ نیست و در تشدید آن امواج زلزله بی تاثیر نبوده است. نکته ششم آنکه مجموع شرایط و ویژگی های مهندسی توده سنگ نشان دهنده آن است که سنگ های رسوبی دارای تراکم پایین در خاستگاه سد هستند و نکته هفتم آنکه در طبقه بندی ژئومکانیکی RMR سنگ های موجود در تکیه گاها از نوع ضعیف (Poor Rock) شناسایی شدند که همه این هفت فاکتور بررسی شده به ما هشدار می دهد مکان یابی سد اشتباه انجام شده و احداث این سد در مختصات مورد نظر به صلاح نیست. »

کارشناس پیشکسوت مهندسی منابع آب در خصوص گزارش مطالعات ژئوفیزیک سد زارم رود تاکید می کند:« پیشنهاد می گردد که حتما علاوه بر روش های شکست انکساری و ژئوالکتریکی از روش های پیشرفته توموگرافی در تکمیل روش ژئوالکتریک نیز استفاده شود. این روش را نه برای بررسی ویژگی های لایه های سازندی که بیشتر برای بررسی مجاری نفوذ آب در رسوبات منفصل به کارمی برند. البته باید دقت شود صحت و دقت این روش نهایتا تا عمق ۳۵ متر است. احتمالا با توجه به ستبرای نه چندان رسوبات منفصل میوسن در مسیر رودخانه اجرای این روش بدون اشکال روبرو شود. این روش بسیار به ما در مورد مشخص نمودن مجاری نفوذی آب در رسوبات یاری می رساند. »

خلقی همچنین در خصوص گزارش لرزه خیزی ساختگاه سد زارم رود افزود؛ « نخست اینکه در این گزارش اشاره شده که گسل فعالی به موازات دره زارم رود و در محور آن وجود ندارد ولی این را نمی توان دلیلی بر لرزه خیز نبودن حوضه آبریز قلمداد کرد. دوم آنکه وجود دو زمین لرزه یکی حدود ۸۶ سال پیش به فاصله کم ۱۱ کیلومتر و بزرگای Ms=6.3 در منطقه روستای احمد آباد که قرار است سد زارم رود آنجا احداث شود و دیگری در ۶۳ سال پیش و با بزرگای Ms=6.8 و بفاصله ۸۷ کیلومتری محل سد قابل تعمق است. این دو زمین لرزه تاریخی این سیگنال را برای ما می فرستد که تضمینی برای عدم تکرار چنین زمین لرزه هایی در ساختگاه سد زارم رود وجود ندارد. نکته سوم که باید مورد توجه قرار گیرد وجود ناپایداری در دامنه ها است که خود دلیلی بر عملکرد گسل های فرعی ۸ گانه تثبیت شده درحوضه آبریز می باشد. مجموعا اینها ممکن است گسل های فعالی نباشند ولی به دلیل فاصله کم و حدود۲۳ کیلومتر با سیستم گسل های شمال البرز از جنوب و خزر از شمال قابل تعمق هستند.»

کارشناس ارشد منابع آب همچنین درباره گزارش خسارت مخزن سد زارم رود افزود؛ « براساس کدام فهرست بهای خسارت وارده به جاده شوسه ۲ و 3 روستاهای احمدآباد، بازار خیل و جناسم را درصورت آبگیری سد فقط ۷۰ میلیون تومان برآورد نموده اند؟ ریز بررسی ها و نقشه های توپوگرافی و نقشه برداری محور سد و دریاچه و مسیر رودخانه چگونه بوده که ادعا می شود تنها ۷۰ هکتار از پوشش جنگلی در صورت آبگیری سد نابود می شود؟ ارقام با واقعیت های میدانی و اظهارات کارشناسانی که پیمایش میدانی کرده اند همخوانی ندارد و رقم خسارت به منابع طبیعی بسیار بالاتر ازاین است.»

خلقی در جمع بندی دیدگاه های خود در خصوص احداث سد زارم رود افزود؛ «با توجه به برآیندی که از گزارش های موجود گرفته شد در مجموع تامین آب شرب پایدار برای مناطق پایین دست از طریق احداث این سد را جایز نمی دانم. بنده تحت هیچ شرایطی توان و پتانسیل منطقه را آماده برای پذیرش سد دیگری به لحاظ زیست محیطی نمی بینم.» وی همچنین افزود؛ «امروزه در اجرای طرح های بزرگ آبی مبحثی به نام تاب آوری زیست محیطی مورد توجه قرار می گیرد. آیا مسولینی که مترصد ساخت چنین سازه ای هستند می توانند به مردم پایین دست این سد و دغدغه مندان آب و محیط زیست تضمین بدهند که در فاصله کمی از سد شهید رجایی ولو اینکه زیر حوضه تغییر کرده باشد سد امن و پایدار دیگری بدون آسیب های بلند مدت به ارکان محیط زیست و منابع طبیعی و امنیت اجتماعی مردم منطقه احداث شود؟»