تقلب 200ساله در وقف آقمشهد
در بازنویسی سند وقفی جنگل آقمشهد 8مورد دستکاری و تحریف وجود دارد / آیت‌الله علوی گرگانی مرجع تقلید: تغییر در ارکان و مفاد وقف، حرام شرعی و در حکم تحریف است/اداره اوقاف ساری و متولی فعلی هیچ‌گونه سمت و جایگاه حقوقی ندارند و باید وقف1218باطل اعلام شود.
سیدمحمد فخار- خبرنگار همشهری
تمام ارکان وقف آقمشهد دستکاری و تحریف شده است. در روزهایی که پرونده عجیب‌ترین وقف تاریخ ایران در دیوان عالی کشور بررسی می‌شود، مدارک مهمی به‌دست همشهری رسیده که نشان می‌دهد در جریان بازنویسی وقفنامه که 224سال پیش صورت گرفته، موارد متعدد دستکاری وجود دارد که با روح وقف در تضاد است. این موارد که موجب موقوفه اعلام شدن 5600هکتار جنگل‌های هیرکانی شمال کشور شده، تا آن حد زیاد است که شرایط فعلی این وقف عجیب را از اساس باطل می‌کند. متولی موقوفه و اداره اوقاف و امور خیریه ساری در رأی سال92، مستند دادخواست را وقفنامه 1218قمری قرار دادند. رأی دادگاه تجدیدنظر استان مازندران هم براساس همین وقفنامه بود و متولی و اداره اوقاف ساری طی لوایح متعدد خطاب به مرجع قضایی و مصاحبه‌های متعدد با رسانه‌های رسمی، وقف 1218را بازنویسی وقف 860قمری اعلام کردند. درعین حال در این سند 8مورد دستکاری و تحریف نسبت به وقف 860قمری وجود دارد. محمد داسمه، وکیل محیط‌زیستی در گفت‌وگوی اختصاصی با همشهری درباره جزئیات این تحریف، نکات مهمی را یادآوری می‌کند. به گفته وی، براساس سند تعاریف و مفاهیم استاندارد بخش فرهنگ و هنر(سازمان اوقاف و امور خیریه) مصوب بهمن1386که در راستای بند و ماده3قانون تشکیل مرکز آمار ایران که مسئولیت تهیه تعاریف و تعیین مفاهیم و معیارها و طبقه‌بندی آماری را برعهده دارد و توسط مرکز آمار ایران تنظیم شده، بازنویسی اسناد وقفی تبدیل خطوط مختلف و ارقام سیاق به خط ساده برابر متن سند که برای عموم افراد قابل استفاده و استناد باشد اطلاق گردیده و همچنین حسب ماده61قانون مدنی، وقف بعد از وقوع آن به نحو صحت و حصول قبض لازم است و واقف نمی‌تواند در آن تغییری دهد که این ماده ناظر بر عدم‌امکان تغییر در مفاد وقفنامه است. داسمه تأکید می‌کند: با مداقه و تطبیق مفاد وقف 860قمری که به‌صورت حکاکی در دور امامزاده حارث در آقمشهد است با مفاد وقفنامه 1218قمری مشخص می‌شود.»
8مورد تحریف در جریان بازنویسی
در جریان وقف جنگل آقمشهد موارد تحریف شده بسیار واضح است و بی‌شک شامل تحریف‌های گسترده می‌شود. سند اصلی وقف، کتیبه‌ای روی قبر امامزاده حارث متعلق به سال 860قمری است که در سال1218دستکاری شده و شامل موارد زیر است:
در کتیبه هیچ نامی از واقف نیامده، اما در وقفنامه 1218قمری نام واقف «میرعبدالله ساروی الاصل و المسکن» فرزند میربزرگ قید شده است.
در کتیبه نام آقمشهد نیامده اما در وقفنامه 1218نام قریه آقمشهد مشتمل بر محلات کلیج خیل و کمرخیل آمده. نام این دو روستا در بازنویسی 1218قید شده است.
در کتیبه به حدود اربعه‌ای اشاره شده به نام‌های حد شرقی تیرکه دره،حد غربی بلور کوه، حد شمالی تابکوه و حد جنوبی کشته سنگ؛ اما در وقفنامه1218هیچ‌گونه اشاره‌ای به حدود موقوفه نشده و به‌صورت کلی نوشته روستای آقمشهد مشتمل بر محلات کلیج خیل وکمرخیل.
در کتیبه به املاکی اشاره شده که به امامزاده حارث تعلق دارد. اما در وقفنامه 1218به نام امامزاده حارث اشاره‌ای نشده و تنها به بقعه مبارک در روستا اشاره شده که با توجه به اینکه روستای آقمشهد 2امامزاده دارد، این مورد هم تحریف محسوب می‌شود.
در کتیبه اشاره به نام دو متولی به نام‌های حاجی درویش علی و حاجی حسن مسیب و فرزندان آنها شده درصورتی‌که در وقفنامه1218واقف خود و فرزندان خود را به‌عنوان متولی معرفی کرده و درصورت انقراض نسل خود و فرزندان خود تولیت را به اعلم علمای شهر ساری تفویض داده است.
در کتیبه نام و امضای واقف وجود ندارد اما در وقفنامه 1218نام واقف وجود دارد. امضای واقف هم وجود ندارد و تنها امضای گواهان موجود است.
در کتیبه به املاکی اشاره شده که کاملا به امامزاده حارث بن امام موسی کاظم تعلق دارد درصورتی‌که در وقفنامه1218واقف یک سوم آن را به‌خود و فرزندان خود نسبت داده است. در عین حال اگر املاک ششدانگ متعلق به امامزاده باشد چگونه می‌شود فرد دیگری یک‌سوم منافع آن را به‌خود و فرزندان خود تغییر دهد؟
نکته اساسی دیگر آنکه به‌رغم اینکه وقف860به‌دلیل نداشتن امضا و واقف که رکن اساسی هر وقف است، خود دارای ایراد شرعی و حقوقی است ولی باید گفت وقف860وقف خاص است. ولی حالا، متولی فعلی موقوفه که طبق بازنویسی1218مدعی است وقف عام غیرمتصرفی است و وقف860نیز وقف خاص بوده، اداره اوقاف ساری اساسا حق ورود در این موضوع را نداشته است.
مکث
پاسخ مرجع تقلید به یک استفتاء
در پی وجود 8دستکاری آشکار در پرونده وقف آقمشهد، موضوع از سوی محمد داسمه وکیل محیط‌زیستی، از آیت‌الله علوی‌گرگانی، مرجع تقلید استفتاء شده است و ایشان در پاسخ اعلام کرده‌اند: «در بازنویسی، تغییر در ارکان و مفاد وقف حرام شرعی و در حکم تحریف است.» داسمه می‌گوید: بدین‌ترتیب کاملاً مشخص و مبرهن است که مبنا و مستند دعوی متولی موقوفه که سند عادی 1218قمری است، یک سند مجعول محسوب می‌شود که به اسم بازنویسی برخلاف قانون جعل، قلب حقیقت و تحریف صورت گرفته و از لحاظ حقوقی و شرعی فاقد اعتبار و وجاهت است. همچنین طبق مفاد کتیبه که گرداگرد امامزاده حارث وجود دارد، اداره اوقاف ساری و متولی فعلی هیچ‌گونه سمت و جایگاه حقوقی ندارند و باید وقف1218باطل اعلام شود.