سد فینسک تجن را به روز کارون خواهد نشاند!

اسکان نيوز-الهه موسوی: تامین منابع مالی برای ساخت "سد فینسک" بر روی سرشاخه های تجن، این روزها می رود تا در صورت اجرای این سد، بحرانی دیگر را در حیطه حکمرانی آب و محیط زیست کشور دامن بزند. این اتفاق پرسش برانگیز در حالی رخ داده که خبر موافقت و تامین منابع مالی 400 میلیاردی "سد زارم رود" که یکی از سرشاخه های اصلی فراهم کننده آب "تجن" است چندی پیش از این رخ داده است. پیگیری ساخت سد زارم رود از سوی یوسف نژاد، نماینده مردم ساری و پیگیری ساخت سد فینسک برای انتقال حقابه تجن به شهر سمنان از سوی همتی، نماینده سمنان در مجلس به سرانجام رسیده است و آنچه که البته همچنان بی پاسخ مانده این پرسش است که آیا ساختن سدها و تغییر اکوسیستم ها باید با دلخواه عده ای از مردمان و نماینده شان، بدون کار کارشناسی اجرایی شود؟ همان بلایی که نمایندگان وقت حوضه دریاچه ارومیه به نام کمک به کشاورزان، برسر بزرگ ‌ترین دریاچه داخلی ایران و دومین دریاچه بزرگ آب شور دنیا آوردند.

حنیف رضا گلزار کارشناس ارشد مهندسی خاک وآب درباره خطرهای ساخت سد مینسک به اسکان نيوزگفت:« به نظر می رسد رقابتی تنگاتنگ برای مکیدن شیره جان بی رمق تجِن از سوی نمایندگان سمنان و ساری در مجلس شورای اسلامی آغاز شده که یادآور مثل معروف "یک مویز و چهل قلندر" است؛ چرا که تجن دیگر رمق سال های گذشته را ندارد تا پاسخگوی چنین رقابت هایی برای سنگ اندازی در مسیر حرکت خود باشد. این در حالی است که سال هاست دنیا به این نتیجه دست یافته که دیگر دوران مهار آب های سطحی با ساخت سد وانتقال آب بین حوضه ای سپری شده وپیامدهای ناگوار سدسازی بر زندگی مردم پایین دست سدها ومحیط زیست، بسیار بیشتر ازکارکردهای مفید فراهم ساختن آب برای مردمان بالادست سدها است. اما برخی مدیران و تصمیم گیران در کشور ما همچنان بر طبل خودسری، خود برتربینی و خود دانشمند و اندیشمندپنداری می کوبند و حاضر به استفاده رایگان از دستاوردهای علمی دیگر کشورها در راستای حفظ و بقای سرزمین نیستند.»

و در ادامه با اشاره به مشخصات فنی وطبیعی رودخانه تجن که پرآب ترین رودخانه جاری در البرز شرقی و مرکزی است گفت:« برای آنکه بدانیم رقابت و کشمکش درگرفته بین دو استان همجوار برای ساخت سدهای بیشتر روی تجن با این رود چه خواهد کرد کافی نگاهی به این رودخانه بیندازیم. رود تجن از بلندی های بیش از 3200 متری البرز شرقی سرچشمه گرفته و در مسیر 140 کیلومتری خود به سمت شمال، با شکافتن سینه البرز و گذر از میان جنگل های هیرکانی این ناحیه، پس از ورود به جلگه ساری، از شرق این شهر و در نقطه ارتفاعی 25- متری به دریای کاسپیان وارد می شود. 6 شاخه اصلی به نام های سپید رود، رود گلخواران، شیرین رود، لنگر رود، گرمابرود و زارم رود، زه آب ناشی از بارندگی بر روی بیش از 4 هزارکیلومترمربع از جنگل های منطقه را به یکدیگر پیوند می دهند تا رود خروشان تجن شکل گیرد.

"زارم رود" به طول 100 کیلومترکم ارتفاع ترین و نزدیک ترین زیرحوضه و شاخه آبی تجن به دریای کاسپین(خزر) و "سپید رود" که از بلندی های "فینسک" و "تلاجیم" سرچشمه دارد، بلند ترین و دورترین زیرحوضه و شاخه آبی تجن به دریای کاسپین است. بر اساس گزارش های رسمی، میانگین دبی رود تجن در ایستگاه "کرد خیل" در جلگه ساری و در بازه زمانی بین سال های 1348 تا 1380 برابر 6/14 میلیون مترمکعب در ثانیه و آورد سالانه آن 460 میلیون مترمکعب بوده است. با توجه به کاهش بارندگی ها در دهه گذشته این مقدار دبی و آورد سالانه با کاهش چشمگیری مواجه شده و کاهش حجم آب ذخیره شده در مخزن سد سلیمان تنگه طی سال های گذشته، خود گواهی بر این ادعاست.»

گلزار در ادامه گفت:« بر اساس گزارش ها ومشاهدات، طی سال های گذشته سد 160 میلیون متر مکعبی سلیمان تنگه، هرگز قادر به آبگیری کامل مخزن خود نشده و در برخی سال ها به سختی توانسته تا حداکثر 27 میلیون مترمکعب آب را در پشت خود ذخیره سازد که  این رقم در حدود یک ششم حجم مفید سد است. در دیدگاه فنی، این هشدار و زنهاری است مبنی بر اینکه رود تجن دیگر رمق و توان آورد گذشته را ندارد. رهیافت علمی – اقتصادی این زنهار نیز چیزی نیست مگر آنکه سرمایه گذاری برای مهار هر چه بیشتر آب جریان یافته در این رود، افزون بر پیامدهای ناگوار زیست محیطی به معنای واقعی "بر باد دادن سرمایه های ملی" است. اما این زنهار طبیعت از سوی برنامه ریزان دو استان همجوار شنیده نشده، رهیافت علمی و اقتصادی هم هرگز دریافت نشد وبه جای آن، برنامه ریزی و رقابت برای ساخت سدهای زارم رود و فینسک برای انتقال به شهرهای ساری و سمنان در دستور کار نمایندگان این دو شهر قرار گرفته است.