فواید زنبور تریکوگراما در مزارع شالیزاری

محمد هادی‌زاده در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه این زنبورها بسته به حجم تخم میزبان از یک تا چند عدد تخم داخل تخم میزبان قرار می‌دهند، افزود: پس از ۲۴ ساعت تفریغ شده و لاروهای زنبور از محتویات تخم میزبان تغذیه کرده که پس از چند روز گذراندن سنین لاروی در داخل تخم میزبان تبدیل به شفیره می‌شوند.

هادی زاده ادامه داد: حشره کامل زنبور با سوراخ کردن تخم میزبان که به صورت تقریباً مدور است از تخم خارج می‌شوند، لذا تخمی که می‌توان از لارو آفت خارج شود و به محصول خسارت بزند، زنبور خارج شده و جلوی خسارت آفت در همان مرحله اولیه سد می‌شود.

مدیر جهاد کشاورزی محمودآباد با اعلام اینکه زنبورهای ماده خارج شده از تخم میزبان بلافاصله جفت‌گیری کرده و شروع به جستجو برای یافتن تخم‌های میزبان به روی گیاه می‌کنند، بیان کرد: این زنبورها قادر به پروازهای کوتاه بوده و در مواردی توسط باد به مسافت‌های طولانی منتقل می‌شوند.

وی زمان رها سازی زنبور تریکوگراما را با توجه به شکار پروانه ماده و یا تعیین بیولوژی آفت دانست و اظهار کرد: رها سازی زنبور تریکوگراما باید موقعی انجام شود که پروانه کرم ساقه خوار تخم ریزی کرده باشد و هر وقت با تله فانوسی پروانه ماده ساقه خوار را شکار کردیم، ۲ الی ۴ روز بعد آفت را در منطقه خواهیم داشت.

این مسئول خاطرنشان کرد: در بیولوژی آفت ساقه خوار زمانی که ۵۰ درصد شفیره داشته باشد زمان رها سازی است.

در زمان نه چندان دور کشت محصولات کشاورزی بیشتر از ارقام بومی بوده و مسائل گیاه پزشکی آن چنان مورد توجه نبوده است و در آن شرایط آفات محصولات کشاورزی بیشتر توسط دشمنان طبیعی تحت کنترل بوده‌اند.

 در آن زمان سم و سمپاشی به صورت فعلی نبوده و کانون‌های طبیعی برای حشرات مفید زمستان و تابستان گذرانی فراهم بوده است. چنانچه در برنامه مدیریت آفات در استفاده منطقی از سموم شیمیایی و حمایت از دشمنان طبیعی آفات، مورد نظر باشد؛ نقطه امیدی در تعادل بین آفت و دشمنان آن خواهد بود. یکی از دشمنان طبیعی بسیار مفید که اکثر کشورها از عملکرد آن راضی بوده و به صورت بومی در اکثر نقاط مزارع و باغات رها سازی می‌شود.

زنبور تریکو گراما پارازیتوئید تخم پروانه‌ها و بعضی از دو بالان است. این زنبور در انسکتاریوم‌های کشور با استفاده از تخم میزبان واسط ( تخم بیدغلاف و بید آرد) تولید انبوه می‌شود.

زنبور تریکوگراما حشره‌ی کوچکی است از خانواده  (Trichogramma atidae) که گونه‌های متعددی از آن در نقاط مختلف جهان انتشار داد که تاکنون ۵۴۹ گونه آن شناخته شده است. شکل عمومی بدن کوتاه و عریض و در قسمت شکمی پهن‌تر و در انتها قوسی است. گونه‌های بومی فلات ایران که تحقیقات شناسایی شده است اندازه آن در حدود ۲/۰ تا ۴/۰ میلی‌متر و به رنگ زرد، خرمایی، قهوه‌ای و یا مایل به سیاه است.

در این زنبور بال‌های جلویی پهن و عریض ولی بال‌های عقبی باریک و کشیده و شباهت به کارد یا چاقو دارد، بال‌های عقبی در حاشیه دارای ریشک‌های کوتاه یا بلند و سطح بال‌ها با پوشش مویی غالبا به صورت ردیفی است. پنجه پا سه بندی است. ماده‌ها درشت‌تر از نرها و شاخک ماده‌ها کوتاه و زانویی تعداد موهای شاخک کم و کوتاه است، ولی شاخک نرها پرزدار و بند بند نیست.

برای شناسایی گونه‌های زنبور علاوه بر صفات ظاهری فوق، تفاوت گونه‌ها را از طریق اعضاء خارجی دستگاه تناسلی نر(Genita Liamale) استفاده می‌شود. اخیرا برای شناسایی گونه‌های مختلف در کشور از روش الکتروفورز استفاده می‌شود که بعضی از گونه‌های ارسالی از مناطق مختلف کشور شناسایی شده است. از گرگان زنبور ارسالی که بیشتر از مناطق نامن و شصت کلا بوده است، T.brassicae و T.evanescens گزارش شده که گونه T.brassicae غالب منطقه است. گونه‌های دیگر از کرانه خزر تا فلات مرکی شناسایی شده است عبارتند از:T.rhenana ,T.pintog ,T.embryophagum , T.cacoeiae,…..

زنبورهای پارازیتوئید مفید تریکوگراما از نظر رژیم غذایی و میزان عموما چند خوار (پلی فاژ) بوده و فعالیت انگلی و تخم خواری آنها روی تخم تعداد زیادی از حشرات راسته‌های مختلف انجام می‌گیرد. تریکوگراما بالغ زندگی فعال خود را با ایجاد سوراخ در پوسته (Chorion) تخم میزبان آغاز می‌کند. دامنه‌ی پرواز زنبور تریکوگراما از ۵ تا ۵۰ متر برآورد شده است. در یک تحقیق انجام شده ماده‌های رنگی را پس از ۱۷ ساعت در فاصله‌ی ۷۰۰متری پیدا کرده‌اند. زنبور با حرکت دادن شاخک خود تخم میزبان را برای تخم ریزی انتخاب می‌کند. تخم های ضعیف و پژمرده کمتر مورد پذیرش زنبورها قرار می‌گیرد.

در شرایط شمال کشور این زنبور به صورت حشره کامل هم دیده می‌شود. سیکل زندگی این زنبور در آزمایشگاه در دمای ۲۷ درجه سانتیگراد ۸ تا ۹ روز ولی در طبیعت ۲ تا ۳ هفته طول می‌کشد.

ایسنا