آیا باغ شما شناسنامه دارد؟!

موضوع شناسنامه‌دار کردن اراضی کشاورزی به بحث زنجیره تأمین (Supply chain) مرتبط است؛ زنجیره تأمین، نظامی متشکل از سازمان‌ها، افراد، فعالیت‌ها، اطلاعات و منابعی است که در عرضه یک محصول یا خدمت به مصرف‌کنندگان دخیل هستند. فعالیت‌های زنجیره تأمین شامل تبدیل منابع طبیعی، مواد اولیه و اجزای سازنده به یک محصول نهایی است که به مشتری نهایی تحویل داده می‌شود.

زنجیره تأمین محصول، به ترتیب از نقطه پایه و ابتدایی یعنی بذر و نهال آغاز شده و اجزایی چون درخت، مزرعه یا باغ، محصول تولیدی، نهاده یا سموم مصرفی، بسته‌بندی یا فرآوری محصول (در صورت امکان مانند کمپوت) و نظام توزیع و عرضه را دربر گرفته و در نهایت به محصول نهایی ختم می‌شود که در اختیار مصرف کننده قرار می‌گیرد.

در کشورهای توسعه یافته و صاحب‌نام صنعت کشاورزی، ردیابی محصولات در جای‌جای زنجیره تأمین براحتی میسر است؛ این اتفاق از طریق شناسه QR محصول و نیز شناسنامه‌دار بودن اراضی ممکن می‌شود؛ به عنوان مثال می‌توان مشخص کرد که محصول از کدام باغ تهیه شده، در فرآیند تولید آن از چه نهاده‌هایی استفاده شده، چه مقدار از کودها و سموم شیمیایی و یا اقدامات بیولوژیک بهره برده، توسط چه مکانیسم عرضه و کدام شرکت سورتینگ، این محصول جمع‎آوری شده و در نهایت در چه فروشگاهی به دست مصرف‌کننده رسیده است.

سرپرست سازمان جهاد کشاورزی مازندران در این ارتباط  می‌گوید: ۲ سالی می‌شود که ما با پشتیبانی اتاق اصناف کشاورزی و سازمان نظام مهندسی کشاورزی شناسنامه‌دار کردن زنجیره تأمین محصولات را آغاز کرده‌ایم.

بابک مومنی، در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: اتاق اصناف پیگیر شناسنامه‌دار کردن و ارزیابی کیفی باغات و نظام مهندسی کشاورزی نیز پیگیر شناسنامه‌دار کردن محصولات است.

مومنی، موضوع شناسنامه‌دار کردن در صادارت محصولات کشاورزی را کاربردی خواند با بیان اینکه این اتفاق هم برای مبداء صادرکننده(تولیدکننده) و هم برای مقصد صادرشونده (مصرف‌کننده نهایی) مهم است، گفت: برای مصرف کننده از این بابت که بداند چه محصولی را با چه کیفیت و چه فرایند تولید و عرضه خریداری می‌کند و برای تولیدکننده از این جهت که اگر نقصان یا تخلفی در فرایند زنجیره تأمین محصول احراز شود، مسئول همان بخش از زنجیره تأمین پاسخگوی ایراد وارده باشد نه این‌که کل صادرات کشور مبداء زیر سوال برود.

وی ضمن اشاره به تجربه تلخ سالیان پیش در بحث برگشت محصولات کشاورزی کشورمان، یادآور شد: به دلیل مشاهده مثلا یک آفت انباری که در یک محموله ارسالی از محصولی، کل صادرات آن محصول متوقف می‌شد و این خسارت برای کشور و برند ایران بود؛ اگر محصول دارای شناسنامه مشخص باشد، همان عرضه‌کننده معین صادراتش متوقف شده و باقی صادرکنندگان به کار خود ادامه خوهند داد.

سرپرست سازمان جهاد کشاورزی مازندران از وجود ۱۱۴ هزار هکتار اراضی باغی در استان خبر داد و با بیان اینکه ۱۰۰ هزار هکتار از این مقدار به مرکبات اختصاص دارد، تاکید کرد: از مجموع محصولات باغی شامل مرکبات و کیوی مازندران، نزدیک به ۱۵ هزار هکتار اراضی شناسنامه‌دار شدند و پیش‌بینی می‌کینم تا پایان سال این میزان به ۲۰ هزار هکتار برسد.

مومنی با اشاره به این‌که کل صادرات کیوی سال جاری مازندران که بالغ بر ۶۰۰۰ تن بوده توسط نظام مهندسی کشاورزی دارای شناسنامه ارزش شده است و محصولات شناسنامه‌دار صادر شده‌اند، افزود: در گام بعدی پیش‌بینی ما این است که بتوانیم تمام محصولات استان مازندران را شناسنامه‌دار کنیم یا محصولات دارای کد QR شوند.

وی روند فرایند شناسنامه‌دار کردن باغات را برای شروع، خوب توصیف و تصریح کرد: توقع ما این نیست که بخواهیم با این روند ادامه دهیم؛ در تلاشیم بتوانیم با جهشی مناسب طی فرآیندی ۳ تا ۴ ساله تمام باغات استان شناسنامه‌دار شوند.

در آینده نزدیک صادرات بدون شناسنامه متوقف می‌شود

سرپرست جهاد کشاورزی مازندران با تاکید بر این‌که صادرات محصولات کشاورزی استان در آینده نزدیک منوط به شناسنامه‌دار کردن اراضی و باغات خواهد بود، اظهار کرد: برای تسریع فرایند شناسنامه‌دار کردن اراضی، دادن هرگونه خدمات به باغاتی که عرضه‌کننده محصول هستند منوط به شناسنامه‌دار شدن باغات خواهد شد.

مومنی افزود: مسلماً در خرید و در عرضه محصولات باغی به‌ویژه آنان که به دنبال صادرات هستند، برای گزینه شناسنامه‌دار کردن اراضی ضریب تاثیر بالایی درنظر خواهیم گرفت؛ یعنی باغاتی می‌توانند از کمک های مالی و اعتباری دولت بهره‌مند شوند و محصول صادر کنند که حتما شناسنامه‌دار باشند.

وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر وضعیت شناسنامه‌دار شدن اراضی زراعی و شالیکاری استان، خاطرنشان کرد: در بحث اراضی زراعی ابتدا باید حدنگاری یا کاداستر اراضی تکمیل شود چراکه کاداستر، خود گام اساسی شناسنامه‌دار کردن است؛ در واقع تا زمانی که حدود اراضی ما مشخص نباشد و مالکیت آن‌ها ثبت نشده باشد، یقیناً شناسنامه‌دار کردن اراضی امکان‌پذیر نخواهد بود.

این مقام مسئول با بیان این‌که نخست باید حدنگاری تمام شود و در امتداد یا موازات آن با تاخیر، شناسنامه‌دار کردن اراضی زراعی آغاز شود، گفت: یکی از ظرفیت‌های اساسی که گام بلندی برای صادراتی شدن محصولات زراعی اصلی مازندران خصوصاً برنج ایفا می‌کند همین بحث شناسنامه‌دار کردن است که می‌تواند برند برنج استان را به طرز قابل توجهی ارتقا دهد و امیدواریم بتوانیم با اعطای کد QR و شناسنامه‌دار کردن محصول برنج، آن‌را به بازارهای صادراتی معرفی کنیم.