سد سجادرود در پیچ و خم باید و نباید ها

به گزارش خبرمازندران به نقل از ایرنا، سد سجادرود بر روی رودخانه ای با همین نام در منطقه ی بندپی شرقی بابل به عنوان یکی از بخش های ۶ گانه این شهرستان احداث خواهد شد.

مخالفان احداث این سد در روزهای اخیر که خبر پسروی آب دریای خزر در کانون توجه ها قرار گرفت دغدغه ها و خطر احداث سد را با استفاده از تمام ظرفیت موجود رسانه ای اطلاع رسانی می کنند.

آنها معتقدند این سد به جنگل‌های هیرکانی آسیب وارد می‌کند، برهم زننده چرخه نظم الهی سرزمین است، زمینه ساز توسعه ناپایدار کشاورزی می شود، تبخیر شدید آب و اثرات اجتماعی جابجایی انسان برخی از آسیب های است که مخالفان احداث سد سجادرود بر آن تاکید دارند.

همچنین موافقان احداث این سد بر این باورند که سد سجادرود از سیلاب های ویرانگر و آسیب جدی به تاسیسات حاشیه رودخانه، شالیزارها، باغ مرکبات و منازل مسکونی جلوگیری می کند و از طرف دیگر بارقه ی امیدی برای شالیکاران منطقه و نیز زمینه رونق صنعت گردشگری را فراهم می کند.

رودخانه سجادرود از جمله رودهای پر آب شهرستان بابل به شمار می آید که از کوه های البرز مرکزی در ارتفاعات سه هزار و ۷۰۰ متری در قلب جنگل‌های هیرکانی بخش بندپی شرقی بابل سرچشمه می گیرد. سجادرود آب کشاورزی زمین های شالیزاری قسمتی از بخش های بندپی شرقی و بخش مرکزی بابل را تامین می کند و ظرفیت آبدهی سالانه آن ۷۵ میلیون متر مکعب می باشد.

در این پیوند جواد یعقوب زاده فعال زیست محیطی بابل که یکی از مخالفین احداث سد سجادرود در بابل است ، به خبرنگار ایرنا گفت : سدها مانند هر مقوله دیگری از معایب و مزایا توامان برخوردارند و به تمامی آسیب یا مزایا نیستند اما مسئله اینجاست که عموم مزایای سدها در طولانی مدت ناپایدار می باشند.

وی افزود: در خصوص احداث سد سجاد رود مساله توسعه یا عدم توسعه نیست بلکه رسیدن به توسعه ای با پسوند پایداری است که بعد از مدتی معایب آن از مزایای آن فزونی نداشته باشد.

برهم زدن چرخه ها و نظم الهی سرزمین

این فعال محیط زیست گفت: خداوند سبحان در قرآن کریم بارها می‌فرمایند که جهان بر اساس نظم و میزان آفریده شده است لذا بر کسی پوشیده نیست که چرخه طبیعت دچار بهم ریختگی ها و بی نظمی های بسیار گشته است.

وی افزود: خشکسالی، تغییر اقلیم، گرمایش زمین مساله ای چنان مبرهن است که متاسفانه چندان نیازی به عدد و رقم برای اثبات آن نیست و عامل اصلی این وضعیت رفتارهای انسان است.

وی با بیان اینکه ساخت سدهای بزرگ یک ابر دستکاری در نظام طبیعت به‌ حساب می‌آید و با سد کردن جریان پایه رودخانه ها و تغییر آن موجب برهم خوردن روندهای طبیعی و چرخه های الهی آب در زمین می گردد، بیان داشت : همچون بند کردن رگ های خون در بدن، آب‌های سطحی و سفره های زیرزمینی و تمامی مخلوقات که به این آبها وابسته هستند، را تحت تاثیر شدید قرار می دهد.

این دوستدار محیط زیست اظهار داشت: این مسئله به مفهوم نفی مداخله انسان در طبیعت نیست بلکه هر منطقه ای یک ظرفیت برد زیستی دارد که اگر تغییرات بیش از اندازه آن ظرفیت باشد و مداخله فراتر از توان پایداری آن، تعادل بهم خورده و ناپایداری حاصل می شود و مدیریت آب در حوزه آبریز باید به شکلی باشد که وضعیت آن را در بلند مدت تضمین کند و نه اینکه در کوتاه مدت مفید و در بلندمدت ناپایدار از قبل گردد.

یعقوب زاده با بیان اینکه رودخانه های اصلی در هر سرزمین مانند شاهرگ های آن هستند گفت: سدهای عظیم تمام سرزمین را تحت تاثیر قرار می دهد.

توسعه کشاورزی ناپایدار

جواد یعقوب زاده ادامه داد: اجازه دهید با مثالی ملموس در این روزها آغاز کنیم؛ علی رغم هشدار ها، هم اکنون کشت دوم برنج در اکثر مناطق در حال انجام می باشد عادت چند سال اخیر کشاورزان که سال به سال ما را بیشتر در بحران و تنش آبی غرق می کند اما سوال اینجاست که این عادت چگونه بر سر ما افتاد؟ مهمترین دلیل آن از بین بردن تعادل و نظم الهی با روش هایی ناپایدار به ویژه سدسازی های عظیم است که موجب شد ناگهان آب بسیار در اختیار داشته باشیم و انتظار کاذب ایجاد شود و کشاورزان و جامعه ای که هزاران سال به یک تعادل پایدار با محیط خویش رسیده بودند و از روش هایی چون آب بندان و نظام ارزشمند توزیع آب (میراب ها) استفاده می کردند، با مداخلات غیر پایدار این باور القا شد که آب بسیار است و همیشه وجود دارد.

وی ادامه داد: در سالهای اول آغاز کشت دوم موجب افتخار محسوب می شد و حتی زمانی زمزمه کشت سوم هم به اذهان بعضی خطور کرد اما چندان دیری نپایید که واقعیت ها نمایان شد این حقیقت چند هزار ساله که اجداد ما می دانستند و ما از یاد بردیم که کشاورزی زمانی می‌تواند آینده ای روش داشته باشد که در هماهنگی با واقعیت های محیطی و طبیعی هر سرزمین باشد و گرنه دچار آینده ای نامعلوم خواهد گردید.

بیابان زایی با کاهش تراز آب و شور شدن سفره های زیرزمینی

این فعال محیط زیست با بیان این مطلب که سدهای عظیم با بند نمودن آب رودخانه‌ها، دریاچه ها و آب بندان ها، موجب افت سطح آب زیرزمینی در پایین دست خود می‌شوند.

وی بیان داشت: سفره های زیرزمینی تراز خود را با آب رودخانه و تالاب ها هماهنگ می کنند و با کاهش حجم آب رودخانه در پایین دست هر سد، هم سفره ها خالی و هم سطح آب سفره ها پایین می رود و خاک سطح زمین نیز خشک شده و بیابان زایی تشدید می شود و از آن سو آب شور از سفره های آب شور یا دریا جایگزین سفره های خالی آب شیرین می گردد.

وی افزود: هم اکنون هم سفره های آب منطقه درحال شور شدن است که دلیل آن تخریب چرخه طبیعت و برداشت بی رویه از چاه های بسیار و بهم ریختگی و کاهش دبی رودخانه است.

یعقوب زاده اظهار داشت: موارد و اثرات یک سد عظیم بسیار است که می توان به از بین رفتن جنگل‌ها و درختان با ارزش هیرکانی در مخزن سد - گیر افتادن رسوب و املاح مفید رودخانه در مخزن و نرسیدن آن به پایین دست و جلگه-فراموش شدن اصل ریشه ای اهمیت حمایت و حفاظت از منابع تولید و تنظیم آب مانند جنگل هیرکانی و مراتع و بجای آن صرفا هزینه نمودن در توزیع آب (سد ها) -تبخیر شدید آب در مخزن سدها بخصوص با توجه به تغییر اقلیم و افزایش دمای هوا و اثرات اجتماعی جابجایی انسان ها اشاره کرد.

کمبود آب شرب و کشاورزی چگونه تامین شود

جواد یعقوب زاده بیان کرد: برای کمبود آب شرب و آب زمین های کشاورزی که با آن روبرو هستیم باید با احداث بندها و سدهای کوچک در بالادست صرفا جهت آب شرب و توسعه آب بندان های جدید و همچنین باز طبیعی نمودن آب بندان هایی که تغییر کاربری داده و به مزارع مصنوعی ماهی تبدیل شده اند این نیاز را مرتفع کنیم.

وی با اشاره به اینکه در حقیقت ما نیاز به علم روز آبخوانداری و آبخیزداری و ترکیب آن با روش هایی مبتنی بر دانش بومی این سرزمین مانند توسعه آب بندان ها هستیم گفت: آب بندان های طبیعی که پوشش گیاهی دارند هم با سیستم گیاه پالایی به تصفیه و بهبود کیفی آب با توجه به آلودگی بالای آبهای سطحی می پردازند و هم به دلیل پوشش سطحی مانع تبخیر آب می گردند و البته بسیاری منافع متعدد دیگر مانند جلوگیری از ریزگرد، اعتدال آب و هوا، تولید محصولات متنوع گیاهی و حیوانی می پردازند.