کاهش تراز دریای کاسپین و خطر انقراض آبزیان/اثر خشکیدگی خزر بر میراث هیرکانی

صادق رحمتی در گفت‌وگو با ایسنا به مناسبت فرا رسیدن روز جهانی دریای کاسپین، اظهار کرد: امسال سومین سال از کاهش تراز خط آبی و پس‌روی دریا و کوچک شدن آن است؛ متاسفانه ۱۰۰۰چاه نفتی و ۱۰۰سکوی نفتی در کاسپین باعث حذف آبزیانی همچون کپور، آزاد و خاویار شده و اولین کشوری که باعث آلودگی دریای کاسپین شد باکو بود که با نشت مکرر و زیاد نفت از سکوهای نفتی باعث مهاجرت کامل پرندگان و آبزیان از آذربایجان و قزاقستان شده است.

وی با بیان اینکه ۵۸۸ میلیون مترمکعب از مواد زائد و پسماند ۴۰۰ کارخانه و پالایشگاه کشورهای حاشیه خزر دریای کاسپین را با خطر انقراض آبزیان مواجه کرده است، افزود: دومین کشوری که با جنگ نفت در برابر آب اقدام به خشک کردن دریای خزر کرده ترکیه است.

مدیر همیاران طبیعت مازندران گفت: ایجاد ۳۷ سد و ۲۶ دریاچه مصنوعی در ترکیه اعم از سد سویله مز، مرت، نارین، قلعه وقاص و ایلیسو باعث خشکسالی و تبدیل ۶ میلیون هکتار از اراضی حاشیه کاسپین به خشک‌زار ساحلی شده است.

رحمتی با بیان اینکه ۱۸متر سطح تراز آب دریای کاسپین کاهش پیدا کرده و ۶۵ متر ساحل خشک ایجاد شده، تصریح کرد: سومین کشوری که کار خشک شدن دریای کاسپین را نهایی کرده، کشور روسیه همسایه شمالی کاسپین است که با مسدود کردن آبراهه ولگا به دریای بالتیک و ولگا دن که توسط دریای آ زوف باعث پرحجم شدن آب دریای کاسپین می‌شد، با تداوم این وضعیت از این پس شاهد خشک شدن شبه جزیره میانکاله، خلیج گرگان، تالاب گمیشان و سپس کاهش ۳۴ درصد از مساحت کاسپین و از بین رفتن فوک خزری به علت بالا رفتن شوری کاسپین خواهیم بود.

مسئول خانه محیط زیست شهرستان چالوس با بیان اینکه کاهش تراز آب دریای کاسپین هزینه‌های بالای لایروبی بنادر و اثرات مخرب زیست محیطی، ژئوپلیتیکی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی را در پی دارد، گفت: از سران عضو کنوانسیون خزر در تهران تقاضا دارم به بحران خشکیدگی دریای کاسپین توجه ویژه داشته باشند چون کاسپین دریاچه ارومیه یا دریای اورال نیست.

وی گفت: عواقب خشکیدگی خزر مستقیما بر جنگل‌های هیرکانی اثر می‌گذارد و با ایجاد کانون‌های گرد و خاک، سونامی غبار، مانسون(بارش‌های رگباری) اَبَر سنگین، بروز آفات و امراض در جنگل‌ها و مراتع و سپس در دهه ۱۴۱۰ با خشک شدن پوشش گیاهی فلس برگان و سوزنی برگان، پدیده تپه‌های فاقد پوشش را خواهیم داشت.

رحمتی با اشاره به دیگر عواقب خشکیدگی کاسپین، بیان کرد: در دهه ۱۴۱۰ با عقب رفتگی کاسپین توسعه نادرست شهر نشینی و ساحل نشینی گسترش خواهد یافت و با خشک شدن تالاب‌های انزلی تا خلیج گرگان متاسفانه توسعه صنعتی و نفتی اتفاق خواهد افتاد.

مدیر همیاران طبیعت مازندران ادامه داد: در اواخر سال ۱۴۱۰ افزایش درجه حرارت ساحل کاسپین به‌علت افزایش جمعیت غیر معقولانه ثابت و ساکن شدن گردشگران که از فروچاله‌های فلات مرکزی متواری و به سمت شمال ارزان قیمت مهاجرت کرده‌اند، ناگهان سیلاب ناشی از مانسون به‌دلیل پدیده جوی و تغییر اقلیمی ال نینو و لانینو منجر به ایجاد اثرات مخرب محیط طبیعی و انسانی خواهد شد و تحمل درجه حرارت ۵۰ درجه تابستان در آن شرایط برای هرکسی مقدور نخواهد بود.

وی افزود: راهکار مقابله با بحران ال نینو و لانینو که شخصا آن‌را تغییر اقلیمی به‌نام خودزنی طبیعت می‌دانم، ابتدا ورود وزارت امور خارجه بر اجرای معاهدات محیط زیستی و حذف سدسازی، انتقال آب، احیای تالاب و آب‌بندان و برکه ضروری است؛ ثانیا از توسعه شهرنشینی و افزایش جمعیت ساکن در شمال کشور جلوگیری شود و همچنین در نظر گرفتن مخاطرات اقتصاد نفتی به‌جای کشاورزی در شمال کشور و تولید و کاشت یک میلیارد نهال فقط برای زمین‌های حاشیه هیرکانی و احیای مراتع بالادست ضروری است و باید از تغییر کاربری اراضی در شمال جلوگیری کرد.

مدیر همیاران طبیعت مازندران، فرصت ۱۰ ساله برای ورود ممنوع به گردشگر ساکن و توقف فعالیت صنایع ناسازگار نفتی در میانکاله و همچنین عدم ساخت و ساز در مخازن آبی هیرکانی را از استانداران شمال کشور خواستار شد.