تلخ و شیرین رویای تامین اجتماعی

یادداشت وارده از حسن مهدوی رئیس تامین اجتماعی میاندورود؛

مقوله تأمین اجتماعی، مفهومی تازه و متعلق به عصر جدید نبوده و سابقه آن با شکل گیری نخستین اجتماعات انسانی و تأسیس دولت در جوامع مختلف هماهنگ است، اما کارکرد «امنیت» افزای آن در سده اخیر نمود بیشتری یافته و دولتها و نیز صاحبان سرمایه و کار را مجاب کرد که برای تمهید توسعه، رونق تولید و تقویت سرمایه، تامین نیازها و آرامش خاطر کارگران و نیز سلامت جسمی و روحی آنها را بیش از پیش مد نظر قرار دهند.
در ایران نیز، سابقه تامین اجتماعی به تصویب اولین قانون استخدامی کشوری در سال ١٣٠١ باز می گردد که در آن تکالیف فراهم کردن «حقوق و تامین خاص» برای کسانی که در حین و یا پس از خدمت، توانایی فعالیت خود را از دست می دهند آمده است.
با چنین زمینه ای، قریب نیم قرن پیش و در پی تجربیات سازماندهی هدفمند حمایت‌ها و خدمات اجتماعی و در نتیجه تلاشی خیراندیشانه، قانونی تدوین شد که ظرفیت‌های معینی را برای صیانت از اقشار مولد جامعه و خانواده آنان در برابر حوادث و ناملایمات اقتصادی و اجتماعی فراهم ساخت. سازوکاری که با پیروزی انقلاب اسلامی و تصویب قانون اساسی، در اصل ۲۹ ، چشم‌اندازی گسترده‌تر برای برخورداری آحاد جامعه از تامین‌اجتماعی به لحاظ بازنشستگی، بیکاری، ازکارافتادگی، حوادث و نیاز به خدمات درمانی و ... شکل داد و در سال‌های بعد با تصویب قانون "ساختار نظام جامع رفاه و تامین‌اجتماعی" در سال ۱۳۸۳، سازمان تامین‌اجتماعی به عنوان مهم‌ترین حلقه این نظام، متکفل حمایت و ارائه خدمات به شریف‌ترین اقشار جامعه و نیروهای مولد کشور گردید و این سازمان را به یکی از مهم‌ترین و در عین حال بزرگ‌ترین سازمان‌های اجتماعی و مردم‌نهاد کشور مبدل نمود که به اتکای منابع حاصل از مشارکت شرکای اجتماعی (کارگران، کارفرمایان و دولت) وظیفه خطیر صیانت از معیشت و سلامت اقشار مولد جامعه و خانواده آنان را به عهده دارد.
تأمین اجتماعی به لحاظ ساختار و گستره چتر حمایتی آن و همچنین، به موجب تکثر خدماتی که ارائه می دهد، واجد عملکردی چند وجهی در تحقق عدالت اجتماعی ست و برقراری امنیت اجتماعی و روانی، امید به آینده و تأمین معیشت بخشی از جامعه را عهده دار است و بر همین اساس، حفظ جایگاه و پایداری آن، رسالتی بلافصل برای مجموعه حاکمیت است.
سازمان تامین اجتماعی نیز مانند سایر سازمانهای اجتماعی و اقتصادی متاثر از عوامل بسیاری است. متغیرهای اقتصادی، جمعیتی، زیست محیطی و تکنولوژیهای جدید و همچنین قوانین وضع شده که در عملکرد و فرایندهای سازمان تامین اجتماعی تاثیر مستقیم میگذارد.
بررسی متمایل به روند منابع و مصارف سازمان طی سال های اخیر نشان می‌دهد؛ سازمان تامین اجتماعی شرایط سخت و غیرنرمالی را سپری میکند.
وضعیت نامناسب اقتصادی ناشی از تحریم و متاثر از رکود دوره کرونا، عملا توسعه اشتغال را با مشکلات جدی مواجه و نیز موجب تهدید اشتغال پایدار گردیده و ورود منابع جدید به صندوق تامین اجتماعی را محدود کرده است. افزایش تعطیلی کارگاه ها و گسیل ناگزیر بیمه شدگان به دریافت بیمه بیکاری، بازنشستگی های پیش از موعد، عدم ایفای به موقع تعهدات دولت در قبال سازمان، عدم پرداخت به موقع حق بیمه از طرف کارفرمایان و انباشت مطالبات سازمان، انتظار بازنشستگان برای افزایش مستمری با توجه به بالا بودن نرخ تورم و در نتیجه، رشد مصارف سازمان در کنار سایر عوامل، حاکی از وضعیت نسبتا هشدارآمیز در موضوع صندوق تامین اجتماعی ست.
و میطلبد تا همه ارکان سیاستی و تقنینی کشور با نگاهی دغدغه آمیز نسبت به آینده مهمترین صندوق بیمه گر کشور اهتمام و برای حل مشکلات محتمل سازمان رویکردی منطقی و قانونی اتخاذ تا همچنان تامین اجتماعی حامی دولت ها در بزنگاههای بحرانی باشد نه خود یک بحران برای دولت و کشور...
با این همه، در سالهای اخیر با تلاش مجموعه سازمان تامین اجتماعی در ارائه خدمات مطلوب به بیمه شدگان و مستمری بگیران، عملکرد سازمان به اعتراف شرکای اجتماعی در ردیف رضایتبخش ها بوده است.
اقدامات مطلوب درمانی سازمان در دوره کرونا، اجرای هدفمند دولت الکترونیک و غیرحضوری شدن فرایندهای اساسی سازمان و رفع نیاز مراجعه مخاطبین به شعب در مواد متعدد دریافت خدمات و انجام به موقع و مستمر انواع تعهدات علیرغم وجود برخی مشکلات، ارائه انواع بیمه های فراگیر (دانشجویان، زنان خانه دار و...) و سایر خدماتی که در راستای رضایت عمومی و جلب اعتماد به بزرگترین صندوق بیمه ای کشور صورت می گیرد با توجه به تنگناهای سازمان تامین اجتماعی شایسته توجه است.

روز تامین اجتماعی (۲۵ تیر) فرصتی است تا ضمن تبریک به خانواده بزرگ تامین اجتماعی، از عملکرد ارکان سازمان و شرکای اجتماعی آن تجلیل نمود. باشد که با ارتقاء فرهنگ بیمه ای، دوراندیشی عمومی برای تحت پوشش قرار گرفتن و عضویت آحاد جامعه در بیمه های اجتماعی متجلی گردد.