غبار فراموشی بر لباس‌های بومی و محلی مازندران

یکی از نشانه های فرهنگی در مناطق مختلف جهان و ایران لباس های محلی است؛ این لباس ها با توجه به آب و هوای مناطق از تنوع رنگ و شکل برخوردار بوده و از گذشته های دور دارای پوشش کامل بوده اند. به اعتقاد کارشناسان پوشاک، لباس های اقوام ایرانی، بارزترین سمبل فرهنگی و مهمترین و مشخص ترین مظهر قومی و ملیتی است.

آنچه امروزه در رابطه با سنت های بومی و اصیل ضروری به نظر می رسد احیای لباس های محلی و ترویج و اشاعه این نوع پوشش برای استفاده زنان و مردان در جوامع مختلف است چراکه سازگاری لباس های محلی زنان و مردان اقوام ایرانی با طبیعت و نوع زندگی و تنوع این لباس ها و هم چنین انطباق آن با ارزش های معنوی چون حجاب از عوامل ماندگاری لباس های محلی در فرهنگ و پوشش مردمان ایران زمین است.

شایان ذکر است که از نقاط قوت لباس های محلی تنوع فزاینده رنگ و زیبایی در آن در عین دوام و کاربردی بودن آن هاست. خصوصیاتی که در تولیدات صنعتی پوشاک به ویژه در کشور کمتر دیده می شود.

یکی از تولیدکنندگان جوان لباس های سنتی و بومی محلی در گفت و گو با ایسنا می گوید: لباس های بومی و سنتی مازندران که در جشن ها، فستیوال ها، نمایشگاه های متعدد، گروه های سرود مدارس و غیره به فروش و یا اجاره داده می شوند، با ورود کرونا در سال های اخیر و تعطیل شدن مدارس از رونق افتاده و ما تولیدکگنندگان نیز ناچار به بسته شدن تولیدی خویش شده ایم.

منا نقی‌لپاسری با ابراز گلایه از اینکه در شرایط کرونا هیچ حمایتی از تولیدکنندگان لباس های اقوام از سوی هیچ ارگانی صورت نگرفت اظهار کرد: در شرایط به وجود آمده تنها سازمان میراث فرهنگی با اعطای وام از ما حمایت کرد اما با افزایش و چندین برابر شدن هزینه ها و با وضعیت اقتصادی موجود دیگر کسی برای تهیه این لباس ها هزینه ای نمی کند.

لپاسری با بیان اینکه حدود ۴۰۰ دست لباس دپو شده در تولیدی خود داشته که هیچ گونه استفاده و سودی برایشان ندارد بیان کرد: هم اکنون هزینه دوخت یک دست از این لباس برایم مهیا نیست، در نتیجه نمی توان فکری برای فروش و اجاره این لباس ها کرد و متاسفانه در حال حاضر شرایط ادامه این کار وجود ندارد ندارد و نخواهد داشت.

وی از عدم دریافت سفارش برای طراحی و دوخت لباس سنتی طی سه سال اخیر سخن گفت و با بیان اینکه دیگر توانایی برقراری ارتباط با نیروهای همکار خود را ندارد اضافه کرد: درآمدزایی از این طریق برای خرج و مخارج یک نفر مقدور نیست که بتوان به مباحث آموزش به دیگران و برون سپاری کارها همکاران یا جذب پرسنل توجه کرد.

این تولیدکننده لباس های بومی گفت :با توجه به این شرایط، خودم و همکاران این عرصه به مرور مجبور به کنار گذاشتن این حرفه می شوند، در این صورت با چالش فراموشی مطلق این مهارت و سنت دیرینه در این خطه مواجه می شویم که تاسف بار و ناراحت کننده است.

لپاسری با بیان اینکه با نگاه به دامن های قدیمی مازندران به این نتیجه می‌رسیم که با کمترین هزینه بیشترین جزییات در آن ها کار شده است و نشان دهنده مهیا بودن بستر ورود به این حرفه در آن زمان بود خاطرنشان کرد: مشکل اساسی این حرفه از نظر تولید کنندگان وجود کرونا، تعطیلی مدارس، جشن ها، نمایشگاه و غیره نیست بلکه مشکل عدم پسند و کم شدن علاقه و استفاده مردم نواحی گیلان و مازندران از این لباس‌ها و پوشش است.

وی تصریح کرد: در بین اقوام دوست داشتنی کردستان و مناطق کردنشین، رسمی ترین و مجلسی ترین لباس برای خاص ترین مراسم ها، لباس سنتی و بومی است و حتی لباس کردی را ثبت جهانی کردند و نیز جزء گرانترین لباس های موجود در بازار هایشان است. اقوام ترکمن نیز همچنان استفاده از لباس سنتی خود را ارجعیت می دانند و حتی از دیرینه، کلاه هایی دارند که نشان دهنده مجرد یا متاهل بودن بانوان بومی است.

این تولیدکننده جوان، با انتقاد از اینکه در مازندران استفاده از لباس های سنتی و بومی محلی برای مردم متاسفانه دیدگاه افت شخصیتی پیدا کرده و مردم برای خود چنین تصوری را تجسم می کنند اضافه کرد: حتی دیگر در مراسم های حنابندان و عروسی هم چنین تفکری غالب شده و خانم ها و حتی عروس ها هم دیگر میلی به این پوشش ندارند.

راهکارهای احیای تولیدات پوشاک بومی

لپاسری در ادامه با بیان راهکارهای احیای این پوشش ناب و اصیل اظهار کرد: وقتی در ورودی شهرهای استان تابلوهایی نصب شده و هر شهر لقب خاصی مانند شهر بهار نارنج و غیره دارد چرا این اقدام در پوشش مردم اجرا و نمایانگر نشود؟ یا اینکه قانونی توسط مسئولین وضع شود که در لباس های موجود در بازار، نقش هایی حتی کوچک از لباس سنتی بر روی آنها کار شود تا کم کم این سبک طراحی، بازآفرینی شود و علاوه بر احیای فرهنگ اصیل ایرانی مورد استقبال قرار بگیرد.

وی در مورد نقش هنرمندان در احیای لباس های سنتی و بومی محلی اظهار کرد: یک نفر از بانوان هنرمند کشورمان در جشنواره فیلم کن لباسی با بکارگیری از نقش و نگارهای سنتی و بومی ایران را به عنوان پوشش خود انتخاب کرد که بلافاصله این موضوع با واکنش های مثبتی در فضای مجازی و جامعه روبرو شد و مایه خرسندی و امیدواری است و این اقدام برای تبلیغات و معرفی تمدن کشورمان هم بسیار تاثیر دارد.

این تولیدکننده لباس اقوام تصریح کرد: با توجه به اینکه جامعه خواسته یا ناخواسته از هنرمندان الگوی رفتاری، اخلاقی و حتی پوشش لباس می گیرد، در نتیجه انتخاب نوع لباس توسط آنها در جشنواره های ملی و بین المللی و حتی روزهای عادی تاثیر بسیار زیادی روی انتخاب سلیقه بخش زیادی از جامعه دارد. بنابراین استفاده از طرح های سنتی و بومی در پوشش آن ها و استفاده جامعه منجر به احیای این سرمایه گرانب ها می شود.

وی در پایان خطاب به متولیان امر یادآور شد: از مسئولان انتظار می رود در سوق دادن نسل جدید به این نوع فرهنگ و پوشش و فراموش نشدن آن بهترین راهکارها را با همکاری متخصصان این حرفه و تولید کنندگان آن مهیا کنند تا نسل جدید مایل به استفاده از لباس های رنگارنگ و کاربردی بومی شوند.

مهناز قبادی - خبرنگار ایسنا مازندران